Sastanak evropskih lidera dogodio se u kritičnom trenutku za kontinent, stabilnost i bezbjednost su ugrožene zbog ruske agresije, izjavio je u četvrtak premijer Češke Petr Fiala na kraju prvog dana samita Evropske unije (EU) u Pragu.
Praški samit evropskih lidera pokazao je apsolutnu izolaciju Rusije, rekao je premijer Poljske Mateusz Morawiecki. Prema njegovim riječima, niko od čelnika nije razgovarao o kompromisima s Moskvom.
Osmi paket sankcija Rusiji
Dok je trajao samit u Pragu, EU je nametnula nove trgovačke sankcije Rusiji i proširila listu osoba kojim zamrzava imovinu i zabranjuje putovanja na prostor EU u okviru osmog paketa sankcija koji je stupio na snagu u četvrtak.
Sankcije uključuju potpuni embargo na uvoz sirove ruske nafte morskim putem, ali koji stupa na snagu tek u decembru za sirovu naftu, a u februaru 2023. za rafinirane naftne proizvode.
Kako je Radio Slobodna Evropa (RSE) već pisao, EU zbog Srbije nije izuzela Zapadni Balkan iz mjera oko ruske nafte.
Predsjednik Srbije Aleksandar Vučić je izjavio novinarima pred samit u Pragu da se ne plaši "onih koji koji prijete Srbiji zbog neuvođenja sankcija Rusiji i da će njegov odgovor evropskim liderima biti pristojan, odgovoran, ozbiljan i dalekosežan". On je optužio Hrvatsku da je kriva što Srbija ovaj put nije izuzeta od sankcija na uvoz sirove nafte iz Srbije.
Premijer Hrvatske Andrej Plenković je istovremeno odgovorio da Srbija može preko Hrvatske uvoziti bilo kakvu naftu, dokle god nije ruska. "Sve odluke donosile su se zajednički (unutar EU), a Srbija u ovim okolnostima ne može sjediti na dvije stolice", poručio je Plenković uoči praškog samita.
Lideri 44 zemlje evropskog kontinenta okupili su se 6. oktobra u Praškoj tvrđavi kako bi formalno pokrenuli Evropsku političku zajednicu. Radi se o političkoj platformi putem koje će se učesnici okupljati redovno kako bi raspravljali o pitanjima od zajedničkog interesa.
Platforma za okupljanje dva puta godišnje
Ideju za Evropsku političku zajednicu je u maju ove godine prvi put iznio francuski predsjednik Emmanuel Macron. On je po dolasku na samit rekao da je njegov prioritet izgradnja više veza za električno snabijevanje u Evropi i niže cijene plina.
"Dijelimo isti prostor. Vrlo često istu historiju. I suđeno nam je da pišemo našu budućnost zajedno”, rekao je. "Nadam se da ćemo uspjeti dobiti zajedničke projekte."
Ubrzo nakon francuskog predsjednika ovu inicijativu je podržao i predsjednik Savjeta EU Charles Michel. U godišnjem govoru o stanju u Uniji u septembru, predsjednica Evropske komisije (EK) Ursula von der Leyen je takođe potvrdila svoju podršku ovoj inicijativi.
Samo nekoliko mjeseci od rođenja ideje, Evropska politička zajednica postaje realnost. Visoki evropski zvaničnici podvlače da je inauguralni samit u Pragu "najveće evropsko okupljanje zadnjih nekoliko godina".
Evropska politička zajednica nije institucionalizovani organ koje bi imao sekretarijat ili svoje predstavnike. Radi se više o platformi dijaloga gdje bi, prema ideji, dolazilo do redovnih okupljanja na kojima bi učesnici raspravljaju o temama kao što su stabilnost, klimatske promjene ili energetika.
Iako je domaćin skupa češko Predsjedništvo Evropskom unijom, briselski zvaničnici tvrde da Evropska unija nije organizator, već "facilitator" ove platforme.
Ideja je da se skupovi u okviru Zajednice organizuju dva puta godišnje, s tim da bi svaki drugi susret bio održan u evropskoj državi koja nije članica EU.
Naredni samit u Kišinjevu
Naredni domaćin samita u okviru Evropske političke zajednice će biti moldavski glavni grad Kišinjev, potvrdili su evropski zvaničnici.
Nakon Moldavije, Španija preuzima organizovanje skupa a potom i Velika Britanija.
Kako su novinarima objasnili evropski zvaničnici, predlog o buduće tri lokacije na za samit je prilikom radne večere predstavio predsednik Evropskog saveta Šarl Mišel (Charles Michel) a ostali učesnici podržali.
Ideja je da se samiti EPC održavaju dva puta godišnje s tim da bi se domaćini uvek menjali po principu jedna države EU i potom jedna koja ne pripada evropskom bloku od 27 članica.
Ravnopravno učešće svih lidera
Na inauguralnom samitu učestvuje 27 lidera iz država članica EU i 17 lidera država najstarijeg kontinenta, praktično sve zemlje Evrope osim Rusije i Belorusije.
"Svi koji se okupljaju ovdje znaju: ruski napad na Ukrajinu brutalno je kršenje mira i sigurnosnog poretka kojeg smo imali posljednjih decenija u Evropi", rekao je njemački kancelar Olaf Scholz, prenosi Reuters.
Pročitajte i ovo:
- Macron stavio Z. Balkan u prioritete francuskog predsedavanja EU
- Sofijska deklaracija: EU pojačava angažman na Zapadnom Balkanu
- Zašto je Macron (za sada) protiv proširenja EU?
Svi imaju ravnopravno učešće, uključujući i Kosovo, koje nisu priznale sve države, a čiji lideri učestvuju na skupu. Visoki evropski zvaničnici su potvrdili da prilikom organizacije ovog samita nije bilo primjedbi ostalih učesnika oko statusa Kosova na samitu.
Predsjednica Kosova Vjosa Osmani naglasila je u četvrtak tokom susreta sa zvaničnicima Francuske i Njemačke tokom samita kako je važno da se liberalizacija viza za Kosovo završi tokom češkog predsjedavanja, što je do 31. decembra ove godine.
Usaglašavanje Srbije sa sankcijama, neizbježna tema
Srbija je na skupu jedina država koja ima jasnu perspektivu članstva u EU, a koja nije uvela sankcije Rusiji.
Evropski zvaničnici uključeni u organizovanje samita su potvrdili da očekuju da i ovaj skup bude prilika gdje će se od zvaničnog Beograda ponovo zatražiti usaglašavanje sa evropskom politikom sankcija protiv Rusije.
"Za neke od zemalja učesnika, usklađivanje Srbije je ključni nacionalni interes. Očekujemo da će biti poslane snažne poruke o usklađivanju i spoljnoj politici, a očekujemo i da Srbija objasni zašto to čini i zašto se tako ponaša", rekao je novinarima jedan evropski zvaničnik.
Isti izvor je potvrdio takođe da će se i o mogućim posljedicama po Srbiju zbog neuvođenja sankcija raspravljati na jednom od predstojećih susreta na nivou lidera EU.
Predsjednik Srbije Aleksandar Vučić je po dolasku na samit rekao da se ne plaši "onih koji prijete Srbiji zbog neuvođenja sankcija Rusiji i da će njegov odgovor evropskim liderima biti pristojan, odgovoran, ozbiljan i dalekosežan".
Evropska politička zajednica nije zamjena za proširenje
Evropski zvaničnici su u više navrata ponovili da se Evropska politička zajednica nikako ne može shvatiti kao zamjena za proces proširenja.
Visoki zvaničnici EU tvrde da ova inicijativa ni na koji način nema namjeru da zamijeni, čak ni u prelaznom periodu, proširenje EU, niti da se takmiči sa postojećim organizacijama, strukturama ili procesima, te nema za cilj stvaranje novih struktura ili procesa.
Za Evropsku uniju, Zajednica je više vrsta platforme, koja se smatra najvećom u Evropi, za političku koordinaciju za sve zemlje kontinenta.
Evropska politička zajednica će poslužiti kao platforma kroz koju će se jačati dijalog i saradnja u suočavanju sa izazovima i zajedničkim interesima ka jačanju bezbjednosti, stabilnosti i prosperiteta na evropskom kontinentu.
Evropski lideri na samitu u Pragu
