Vrh Makedonske pravoslavne crkve (MPC) odbija da komentariše deo sapštenja nedavnog Sabora Srpske pravoslavne crkve (SPC) u kome se pominje višedecenijski spor u vezi sa statusom Makedonske crkve kojoj nije priznata autokefalnost ni posle više od pola veka, od kako se odvojila od SPC.
Sabor je saopštio da je potreban dijalog, ali ne menja stav da je rešenje problema na “autentično kanonskoj osnovi”, što u njenom tumačenju i dugogodišnjoj praksi znači da autokefalnost može odobriti samo “majka crkva”, u ovom slučaju SPC. Makedonska crkva, pak, smatra da odluku donosi carigradski vaseljenski patrijarh Vartolomej.
Posle ukrajinskog presedana, odluke vaseljenskog patrijarha sa sedištem u Istanbulu koji je odobrio autokefalnost Ukrajinske pravoslavne crkve u januaru 2019. godine koja se odvojila od Ruske uprkos njenom protivljenju, postavlja se pitanje da li do daljeg nema prostora za dijalog između dve pravoslavne crkve na Balkanu.
“Prostor za dijalog je veoma sužen, a trenutak je možda već i prošao. Veliko je sada pitanje da li Makedonska pravoslavna crkva želi ponovo da prolazi kroz tu višedecenijsku priču. Već bi oni dobili neki status, da je bilo raspoloženja”, kaže profesor filozofije na Univerzitetu u Novom sadu Slobodan Sadžakov.
Povodom infromacije sa ovogodišnjeg majskog Sabora Sinoda SPC, za makedonski servis RSE porptarol MPC vladika Timotije je rekao:
“Ako dobijemo ponudu za dijalog, Sinod MPC će o tome odlučivati, za sada nećemo da spekulišemo.”
U vrhu SPC Radio Slobodna Evropa (RSE) nije uspela da dobije ni jedan komentar o eventualnom pokretanju dijaloga.
Cane Mojanovski, bivši predsednik makedonske državne Komisije za verske zajednice i dobar poznavalac crkvenih pitanja odbija da spekuliše šta je zapravo stav SPC, da li je ona spremna zaista na dijalog. Ali, za RSE kaže da „u svakom slučaju, odgovor na to pitanje leži na vaseljenskom patrijarhu.”
Inače, spor između Srpske i Makedonske pravoslavne crkve datira još iz 1967. godine, kada se Makedonska pravoslavna crkva odvojila od SPC. Taj čin crkveni vrh u Beogradu ne priznaje, pa MPC nije kanonizovana do dan danas.
Srpska pravoslavna crkva i ostale crkve priznaju ili crkvenim rečnikom rečeno “u kanonskom su jedinstvu” sa Pravoslavnom ohridskom arhiepiskopijom koja nije registrovana u Makedoniji, a na čijem je čelu arhiepiskop Jovan koji je bio u zatvoru od 2010. do 2015. godine, nakon što je bio osuđen za proneveru.
Sabor SPC je, nakon ovogodišnjeg majskog zasedanja, u saopštenju ocenio da je “teško stanje naše autonomne Ohridske Arhiepiskopije u Severnoj Makedoniji, gde trenutno nema direktnog progona arhiepiskopa Jovana, episkopa, klirika, monaha i vernika, ali im stalno nad glavom visi Damoklov mač novog sudskog gonjenja. Uprkos tome, naša Crkva je i dalje, kao i do sada, za dijalog sa tamošnjom Crkvom koja već decenijama prebiva u raskolu i za rešenje problema na autentično kanonskoj osnovi.”
Dešavanja u pravoslavlju pokazuju da, bez obzira što su crkva i država formalno odvojene, vernici žele svoju crkvu u okviru svoje države sa svojim nacionalnim identitetom.
“Ogroman broj vernika pripada Makedonskoj pravoslavnoj crkvi a ne drugim crkvama, tako da je normalno da se u okviru ovog velikog previranja unutar pravoslavnog sveta do koga je došlo sa davanjem autokefalnosti Ukrajinskoj crkvi, želi da se reši i status Makedonske pravoslavne crkve, pa će doći verovatno na red i Crnogroska pravoslavna crkva (koja je registrovana u Crnoj Gori kao nevladina organizacija i sa kojom je u stalnom sukobu SPC u Crnoj Gori, prim. RSE). Dakle, jeste jedan poseban trenutak u okviru pravoslavlja, gde određene crkve žele da reše svoj status, a on je vezan, pre svega, za autokefalnost. To je dokaz punopravnosti u pravoslavnom svetu”, tumači Sadžakov.
Sa druge strane, problem je širi, na sceni je borba za moć između Moskve i Carigrada, objašnjava Sadžakov.
“U okviru pravoslavnog sveta postoji borba za moć, za veći ugled. To je ta stalna napetost koja postoji između Ruske pravoslavne crkve koja, sa jedne strane, ima najviše vernika, i sa druge Vaseljenske patrijaršije koja je prva među jednakima. Taj sukob je eskalirao i sada imamo rascep unutar pravoslavnog sveta.”
Sadžakov kaže da se u crkvene poslove očigledno umešala politika i da se za sada ne nazire rešenje.
Što se Makedonske kanonski nepriznate crkve tiče, premijer Zoran Zaev je u maju prošle godine pisao patrijarhu Vartolomeju, podržavajući zahtev Sinoda da se to najzad reši. Ali, MPC ima problem i sa Grčkom pravoslavnom crkvom, pa dakle i sa patrijarhom u Carigradu, zbog imena „Makedonska“ crkva. Pitanje je kako će se i taj problem rešiti, nakon što je država promenila ime u Severna Makedonija.
Facebook Forum