Francuska protjeruje stotine Roma
(Fotogalerija: Deportacija Roma iz Francuske, avgust 2009.)
Biljana Jovićević
Pitanje Roma u Evropi ovih je dana u centru medijske pažnje. Predsjednik Francuske, Nikola Sarkozi, jedne od vodećih zemalja Evropske unije, izazvao je bijes evropskih institucija, zaštitnika ljudskih prava i NVO, zbog odluke da protjera Rome i vrati ih u matične zemlje- Rumuniju i Bugarsku. Pojedini analitičari procjenjuju da ako EU ne preuzme odgovornost i nastavi da balansira između različitih lobija, odbijajući da vidi koliko je kriza sa Romima akutna, situacija bi mogla da izazove veliki konflikt unutar EU.
Procjenjuje se da je oko sedam do osam miliona Roma iz pet do 10 centralno-evropskih zemalja ušlo u EU u periodu od 2004. do 2007. godine. Smatra se da se od 1990. godine, samo u Njemačku, sa područja bivše Jugoslavije, odselilo oko 50.000 Roma. Mnoge od njih, Njemačka je vratila kući, ili će ih vratiti.
Socijalni položaj Roma na Balkanu tragičan je jer su u svim sredinama, po svim osnovama, žrtve mnogih predrasuda i diskriminacije. I tih se predrasuda teško oslobađamo, iako smo uglavnom manje-više svi ljubitelji romske muzike, Šabana i Esme, a među omiljenim filmskim junacima su nam Beli Bora iz Skupljača perja, Perhan ili Ljubica iz Doma za vješanje.
Trenutno, preko 11.700 Roma sa Kosova živi u Njemačkoj, a oni će biti primorani da se uskoro vrate na Kosovo. Vlada Kosova izrazila je odlučnost da nastavi potpisivati Sporazume o repatrijaciji i reintegraciji povratnika Kosovara, koji žive u Evropskoj uniji. Do sada, Kosovo je potpisalo takve Sporazume sa Nemačkom, Danskom, Švajcarskom, Francuskom, Belgijom i Albanijom, dok se u toku narednih nedelja očekuje potpisivanje Sporazuma sa još šest ostalih država.
Međutim, kosovske izvršne vlasti i dalje su kritikovane od strane lokalnih i međunarodnih organizacija za ljudska prava, kada je u pitanju repatrijacija i reintegracija Roma na Kosovu. Više u tekstu Amre Zejneli Situacija za Rome povratnike veoma teška.
Prema službenom popisu 108.000 Roma živi u Srbiji, ali nezvanične procjene govore da ih je oko 450.000. Nadležni za rješavanje njihovih problema ipak tvrde da im je bolje nego bilo gdje drugdje u Evropi, a sami Romi kažu da čekaju svog Čegevaru.
Životni uslovi Roma u Srbiji su ekstremno neadekvatni. U Beogradu postoji više desetina neformalnih i nehigijenskih naselja. Žive na periferiji grada u kartonskim kutijama, bez struje i vode. Neretko su žrtve trgovine ljudima, ali i ekstremnih grupa, piše Radovan Borović u tekstu Romi najveća i najugroženija nacionalna zajednica u Srbiji.
Baš u vrijeme eskaliranja situacije sa protjerivanjem Roma iz Francuske, i u Crnoj Gori je to pitanje iznenada pokrenuto. Naime, opština Podgorica najavila je iseljavanja 300 porodica Roma i Egipćana, ili 2.400 raseljenih sa Kosova, koji u izbjegličkom naselju na Koniku žive već 12 godina. Najave su doduše bile nezvanične, ali su izazvale zabrinutost i reakcije.
Vlada je u međuvremenu, u okviru projekta Dekada romske inkluzije od 2005. - 2010. godine, usvojila strateški dokument kojim se obavezuje na unapređenje položaja romske zajednice, odnosno, uključivanje u savremene društvene tokove, navodi se u tekstu Esada Krcića U Parlamentu još uvijek nema predstavnika Roma.
Prema popisu stanovništva iz 2001. godine, u Hrvatskoj je upisano 9.463 Roma, ali sve procjene govore da ih ima oko 40.000, a možda i više.
Odnedavno su, u hrvatskom Ustavu, među 22 nacionalne manjine, i Romi, a prije nekoliko godina usvojena su i dva važna dokumenta za poboljšanje položaja Roma u Hrvatskoj i njihovu uspješniju socijalizaciju, no uvjeti u kojima Romi u Hrvatskoj žive i dalje su, uglavnom, katastrofalni, piše Ankica Barbir-Mladinović u tekstu Napredak u obrazovanju, diskriminacija u zapošljavanju.
Prema podacima nevladinih organizacija, koje se bave pitanjima Roma, pokazuju da je stopa siromaštva među ovom populacijom u BiH 13,5 puta viša nego među ostalima u Bosni i Hercegovini.
Obrazovanje romske djece predstavlja jedan od najurgentnijih problema za Rome u Bosni i Hercegovini. Svega 15% ove populacije upisano je u osnovnim i srednjim školama. Više možete saznati u tekstu Selme Boračić Većina romskih zajednica bez osnovnih životnih uslova.