Prema Regionalnom indeksu otvorenosti vlasti koji mjeri stepen do kojeg su institucije zemalja Zapadnog Balkana otvorene prema građanima i društvu, Bosna i Hercegovina zauzima treće mjesto. Istraživanje je obuhvatilo 36 jedinica lokalne samouprave u BiH. O detaljima smo razgovarali sa Daliom Sijahom iz udruženja 'Zašto ne'.
RSE: Na osnovu podataka monitoringa koji su pratili koliko su općine i gradovi u Bosni i Hercegovini, ali i regionu, otvoreni, transparentni i pristupačni za građane, gdje se BiH nalazi?
Sijah: U regionu, među pet država, to su Bosna i Hercegovina, Srbija, Crna Gora, Makedonija, Albanija i Kosovo, pokazalo se da se Bosna i Hercegovina nalazi negdje u sredini, na trećem mjestu, iza Srbije i Crne Gore. Dakle, Bosna i Hercegovina ispunjava nešto više od trećine postavljenih indikatora, njih 36, a regionalni rezultat je poražavajući – isto toliko koliko i rezultat Bosne i Hercegovine, u prosjeku samo 34 posto.
RSE: Koje su općine u Bosni i Hercegovini najotvorenije, a koje se time ne mogu pohvaliti?
Sijah: Što se tiče BiH, najotvorenija je opština Centar Sarajevo, koja zadovoljava 66 posto zadanih indikatora. Također i opština Široki Brijeg se nalazi tu negdje, u samom vrhu, dok najmanje indikatora zadovoljava opštna Glamoč, svega pet posto.
Imamo još opštine koje nisu imale svoje veb stranice, tako da ih nismo mogli ni da ocijenimo, nula indikatora, tako da za njih možemo reći da su najlošije rangirane. To su opštine Petrovac, Jezero i Glamoč. Dakle, od 143 opštine u Bosni i Hercegovini, mi smo obuhvatili 36 jedinica lokalne samouprave. Pretpostavljamo da se među ostalim opštinama nalazi još onih bez veb stranice i mislim da je to zaista poražavajuće.
RSE: Koji su to indikatori na osnovu kojih ste mjerili otvorenost općina prema građanima?
Sijah: Mi smo to mjerili prema četiri principa za sve indikatore. To su bili principi pristupačnosti, učinkovitosti, transparentnosti i princip integriteta opština. Što se tiče pristupačnosti, tu smo analizirali koliko su opštine otvorene u tom smislu da pružaju informacije kroz Zakon o slobodi pristupa informacijama, slali smo razne upite tokom istraživanja da vidimo da li se zaista to i na terenu potvrđuje.
Što se tiče učinkovitosti, tu smo isto tako analizirali da li sami načelnici podnose izvještaje opštinskim i gradskim vijećima. U 59 posto analiziranih lokalnih administracija možemo reći da se provodi monitoring ili neka evaluacija rada – internim aktima su propisani obavezno dostavljanje izvještaja od strane načelnika.
Što se tiče transparentnosti, tu zaista postoje razni problemi. Prvi problem je da nemamo objavljene neke budžete, nacrte, izvještaje, izvršenje budžeta za prošle godine u velikom broju opština koje smo analizirali, a u onima u kojima se nalaze, zaista do njih dođete teško, nalaze se u Službenim glasnicima koji su isto tako teže dostupni, potrebno je puno vremena da se nađu neki dokumenti. Većina opština nema budžete za građane u kojima bi to bilo prikazano na jednostavan način – kako je strukturiran budžet, neke grafikone da se jasno vidi na koji način se raspoređuje. U ovom slučaju to imaju samo dvije opštine.
RSE: Zbog čega je bitno da općine budu otvorene prema građanima?
Sijah: Mislim da su opštine upravo taj nivo vlasti koji je najbliži građanima i građani sa dosta onih aktuelnih problema sa kojima se susreću u svom svakodnevnom životu orijentisani su i upućeni upravo na njih. Ukoliko bi opštine bile otvorenije prema građanima, građani bi imali i bolji uvid u ono što opštine rade, a same opštine bi i same sebi olakšale mnogo posla, prije svega onim ljudima koji se bave analiziranjem učinka opština, kao što su mediji, nevladine organizacije.
Zaista bi se tako mogla otvoriti jedna šira debata i sami građani bi mogli da budu puno preciznije informisani. Naravno, mislim da postoje i puno primarniji razlozi zašto bi opštine trebale biti otvorenije prema građanima.
Neke opštine nemaju čak ni pobrojane sve službenike na svojim veb stranicama, a s obzirom na to da se radi o javnim funkcijama, ne samo u opštinama nego na svim nivoima vlasti trebalo bi tako da bude, da građani znaju ko su ljudi koji rade u javnoj administraciji, koliko zarađuju, kome su odgovorni, kome podnose izvještaje.
U svakom slučaju, mislim da je to jako bitno u cijelom procesu, i tranzicije i napretka naše zemlje i ka Evropskoj uniji, ali i demokratizacije.
Facebook Forum