Formiranje Zajednice opština sa srpskom većinom predviđeno je prvim Briselskim sporazumom iz 2013. postignutom u dijalogu Kosova i Srbije. Konkretni detalji su dalje usaglašeni principima/opštim elementima iz 2015.
Međutim, Ustavni sud Kosova je decembra 2015. godine utvrdio da principi o Zajednici nisu u potpunosti usaglašeni sa Ustavom Kosova, ali, kako su dodali, to bi se moglo uskladiti zakonskim aktom Vlade Kosova i statutom.
Na osnovu odluke Ustavnog suda Kosova, sporan je sporazum o principima Zajednice koji nije u skladu sa Ustavom, pogotovo u oblastima koje se odnose na jednakosti pred zakonom, osnovna prava i slobode, te prava manjinskih zajednica i njihovih pripadnika.
Zapravo sporno je to što se Zajednica ne zasniva na multietničnosti, već okuplja opštine u kojoj je većinska jedna etnička zajednica.
Briselski sporazum iz 2013. postignut između Kosova i Srbije uz posredstvo Evropske unije predviđa formiranje Zajednice opština sa srpskom većinom na osnovu statuta čija će struktura biti uspostavljena kao, na primer, i u slučaju postojećeg statuta Asocijacije kosovskih opština.
Prema toj strukturi, Zajednica će imati predsednika, potpredsednika, skupštinu... A pravo na osnivanje neke asocijacije, poput ZSO, a u cilju zaštite i promovisanja zajedničkih interesa, predviđeno je kosovskim Zakonom o lokalnoj samoupravi.
Šta predviđa sporazum iz 2013?
U prvom Briselskom sporazumu iz 2013. godine o principima koji reguliše odnose Kosova i Srbije, prvih šest tačaka se odnosi za Zajednicu opština sa srpskom većinom.
U tom sporazumu piše da će ova Zajednica biti uspostavlјena na osnovu Statuta a da do njenog raspuštanja može doći samo na osnovu odluke opština učesnica.
Takođe, strukture Zajednice će biti uspostavlјene na istoj osnovi na kojoj počiva postojeći Statut Asocijacije kosovskih opština, na primer predsednik, potpredsednik, Skupština, Veće.
Predviđeno je i da opštine učesnice imaju pravo da sarađuju u kolektivnom sprovođenju ovlašćenja kroz Zajednicu, te da će ona imati puni nadzor nad oblastima ekonomskog razvoja, obrazovanja, zdravstva, urbanizma i ruralnog razvoja.
“Zajednica će imati reprezentativnu ulogu prema centralnim vlastima i u tom cilјu biće predstavlјena u konsultativnom veću zajednica. U cilјu ispunjavanja ove uloge predviđena je funkcija monitoring”, navodi se u šestoj tački Briselskog sporazuma iz 2013. godine.
Šta predviđa sporazum iz 2015?
Dve godine nakon potpisivanja prvog Briselskog sporazuma, Kosovo i Srbija su potpisali i sporazum o Zajednici opština sa srpskom većinom, koji je usaglasio opšte principe i ključne elemente.
Sporazum iz 2015. se sastoji iz 22 tačke, kojima se precizira zakonski okvir, ciljevi, organizaciona struktura, odnos sa centralnim vlastima, budžet i podrška Zajednici opština sa srpskom većinom.
Ovaj sporazum predviđa da Zajednica opština sa srpskom većinom bude osnovana kao što je predviđeno Prvim sporazumom, Zakonom o ratifikaciji Prvog sporazuma i zakonima Kosova.
Navodi se da, na osnovu Prvog sporazuma koji priznaje njen poseban karakter, Vlada Kosova treba da usvoji ukaz koji će se direktno primenjivati i koji će razmatrati Ustavni sud. Ova Zajednica treba da bude pravno lice definisano Statutom koji će biti usvojen od strane članova skupštine opština-članica.
Kao neki od ciljeva se navodi jačanja lokalne demokratije; vršenja punog nadzora radi razvoja lokalne ekonomije; vršenja punog nadzora u oblasti obrazovanja; vršenja punog nadzora u primarnoj i sekundarnoj zdravstvenoj i socijalnoj zaštiti; vršenja punog nadzora u koordinaciji urbanog i ruralnog planiranja; pružanja usluga njenim članicama u skladu sa zakonima Kosova;
Zajednica opština sa srpskom većinom bi trebala da ima Skupštinu, predsednika koji predstavlja Zajednicu pred centralnim vlastima i van Kosova, potpredsednika, Savet, Odbor, Administraciju, Kancelariju za žalbe, dok bi sedište trebalo da bude određeno Statutom.
Sporazumom o Zajednici opština sa srpskom većinom je preciziran i odnos sa centralnim vlastima.
Pored ostalog, navodi se da Zajednica promoviše interese srpske zajednice u odnosu sa centralnim vlastima te da ima pravo da predlaže, u skladu sa zakonima Kosova, izmene zakona i drugih propisa koji su od važnosti za ostvarivanje njenih ciljeva.
“Zajednica ima pravo da pokrene ili učestvuje u postupcima pred nadležnim sudovima, uključujući i pred Ustavnim sudom, protiv svih akata ili odluka svake institucije koji utiču na obavljanje nadležnosti Zajednice, u skladu sa njenim Statutom.”
Šta je utvrdio Ustavni sud?
Ključni problem u vezi sa osnivanjem Zajednice opština s asrpskom većinom je pitanje njenih nadležnosti.
Ustavni sud Kosova decembra 2015. godine, na zahtev predsednice Kosova Atifete Jahjage, utvrdio je da principi Zajednice opština sa srpskom većinom na Kosovu nisu u potpunosti usklađeni sa duhom Ustava, koji se odnosi na član 3, o “jednakosti pred zakonom”, te poglavljima “prava i osnovne slobode” i “prava zajednica i njihovih pripadnika”.
Tom odlukom Ustavnog suda utvrđeno je i da će Zajednica opština sa srpskom većinom biti uspostavljena kao što je predviđeno prvim Briselskim sporazumom, ratifikovanim od strane Skupštine Kosova.
Facebook Forum