Opšta nelikvidnost ozbiljno ugrozila privredni sistem

U Crnoj Gori je na kraju oktobra u blokadi bilo 15.000 preduzeća, čiji je ukupni dug 363 miliona eura. Analiza strukture otkriva visoku koncentraciju dugovanja jer samo 10 najvećih dužnika zahvata čak 22 posto ukupnog duga, a od 50 najvećih dužnika, u neprekidnoj blokadi duže od jedne godine je čak 36 preduzeća sa dugom od 280 miliona eura.

Ovo su zvanični podaci koje je objavila Centralna banka, koja registruje i nastavak rasta ukupnog duga, koji je u odnosu na prethodni mjesec povećan za skoro četiri odsto.

Treba, međutim, imati u vidu da je dug crnogorske privrede značajno veći, jer cifrom od 363 miliona nijesu obuhvaćena dugovanja preduzeća kojima Privredni sud još uvijek nije blokrao račun.

"Podaci koje je objavila Centralna banka govore da je to jedan od najvećih problema crnogorske ekonomije koji postaje hroničan", kaže ekonomski savjetnik Unije poslodavaca Saša Kostić, koji naglašava da najviše zabrinjava rastući trend.

"Ono što smo mi predlagali u zajedničkoj akciji, da tako kažem sa Vladom, bankama i ostalim institucijama jeste to da je jedan od osnovnih problema to da se moraju uspustaviti jasna pravila igre. To znači da se poštuju rokovi plaćanja. Problem koji takođe treba triješiti je bolja efikasnost privrednih sudova kod naplate ovih potraživanja. Reprogram dugova može da pomogne, međutim, svi ti dugovi će jednoga dana morati da dođu na naplatu tako da to samo odgađa taj problem. Smatramo da treba poboljšati uslove privređivanja Treba stvarati takav ambijent za dugoročnu stabilnost i opstanak privrede. Treba pažnju posvetiti privrednoj refromi a takođe je veliki problem postojanje crnog i sivog tržišta", navodi Saša Kostić.

Rigidni bankarski koncept

Poslovni ambijent u kom nije problem prodati koliko naplatiti prodat proizvod ili uslugu, odnosno, gdje u najvećem dijelu privrede vlada besparica u kojoj svako svakom duguje za naš program je komentarisao ekonomski analitičar Vasilije Kostić koji kaže da je opšta nelikvidnost ozbiljan problem koji može proizvesti teške posljedice, naročito opasan kada je crnogorskoj ekonomiji preko potreban rast.

"Povećanje broja preduzeća koja padaju u nelikvidnost je prije svega posljedica ukupne ekonomske situaqcije u Crnoj Gori a onda i ukupne ekonomske situacije u regionu ali i u Evropi. Tako da na nelikvidnost treba gledati kao na posljedicu a ne kao na uzrok. Kroz nelikvidnost se prelamaju sve dobre i loše strane finansijskog sistema. Ako pogledamo kroz šta je naš finansijski sistem prošao u posljednje vrijeme, i to ne samo naš nego i regionalni i evropski, vidjećemo da to nije bilo obilježeno dobrim kretanjima", navodi Kostić.

Dio bankarskog sektora koji nema maticu van Crne Gore, ukazuje Kostić, nema snage da finansira potrebe privrede, dok ostale banke čije su majke-banke u inostranstvu, a one slijede stroge i rigidne interese svojih centrala.

"Banke slijede rigidni bankarski koncept. Povećani stepen rizika znači da je veća kamatna stopa. Top im se ne može prigovoriti sa aspekta ukupnih kretanja budući da je to karakteristično za ukupnu, globalnu ekonomiju i dužničku krizu koja sve više zaoštrava problem likvidnosti svuda u Evropi, ne samo kod nas kao što je svima poznato. Sa tog aspekta globalni rizik na finansijskom obezbjeđenju sredstava raste. Onoga momenta kada vam globalbni rizik raste raste vam i kamatna stopa. I onda je vrlo teško očekivati od banaka da vode računa o socijalnom, razvojnom konceptu crnogorske ekonomije. Njima je primaran interes sopstevnog poslovnog rezultata", upozorava Kostić.