Lisabonski sporazum o reformi evropskih institucija stupio je u ponoć na snagu u svim zemljama Evropske unije osim u Poljskoj, i to zbog aljkavosti birokrata pošto još nije objavljen u službenom glasniku.
"Biće objavljen u Dnevniku zakona, najkasnije za nekoliko dana, a možda je to i pitanje sati", rekao je jutros premijer Donald Tusk.
Rafitikacijom Lisabonskog ugovora 3. novembra u Češkoj, kao posljednjoj zemlji EU, omogućeno je da taj ugovor stupi na snagu.
Najvažnije novine koje Ugovor donosi su utvrđivanje kvalifikovane većine u Vijeću EU, veća uloga Evropskog parlamenta u zakonodavnom procesu, uvođenje funkcije predsjednika Evropskog vijeća i funkcije visokog predstavnika EU za vanjsku politiku.
Prema Ugovoru iz Lisabona, predsjednik Vijeća EU treba da "pomaže u postizanju jednoglasja u Vijeću", a Uniju će predstavljati i na međunarodnim skupovima na vrhu.
Nezvanični šef diplomatije koji je i potpredsjednik Evropske komisije, zadužen je za "medjunarodno djelovanje" Unije, predsjedavaće sastancima ministara vanjskih poslova, učestvovaće u radu Evropskog vijeća, a imaće i posebnu diplomatsku mrežu u svijetu i osoblje.
Uvođenjem funkcije predsednika Evropskog vijeća prestaće šestomjesečna rotacija članica na čelu EU. Predsjednik će se birati na dvije i po godine.
Predsjednik Evropskog savjeta će, uz dogovor s liderima zemalja članica, utvrđivati glavne pravce vanjske politike, a visoki predstavnik će ih sprovoditi u djelo.
Lideri Unije su na vanrednom samitu 20. novembra izabrali prvog predsjednika, Belgijanca Hermana van Rumpea, i prvog visokog predstavnika za vanjsku politiku, baronesu Ketrin Ešton koji će danas stupiti na dužnost.
Dopisnik RSE iz Brisela Ahto Lobjakas ističe u izvještaju da su i Van Rumpe i Ašton nekontroverzne ličnosti pa ipak evropska štampa je oštro kritikovala njihov izbor uvjereni sa ni jedno nije doraslo zadatku prvih ljudi EU koji bi na svjetskoj političkoj sceni morali da pariraju svejtskim silama SAD i Kini.
Van Rumpe je bio premjer Belgije šest mjeseci. Smatra se da je uspješno balansirao i držao na okupu različite frakcije u u zemlji, ali njegovo ime je do sinoć bilo nepoznato Evropi.
(Novinari širom svijeta su se mučili da pravilno izgovore njegovo ime. Poslušajte kompilaciju najboljih pokušaja)
Slično je i sa baronesom Ašton, britanskom političarkom koja nikada nije izabrana za javnu službu.
Njeno jedino iskustvo za posao koji će obavljati je godina dana provedena u Briselu kao komesar za trgovinu nakon što je njen prethodnik Peter Mendelson napustio tu funkciju da bi se krajem 2008. priključio britanskoj Vladi.
Nova Evropska komisija na čijem je čelu Žoze Manuel Barozo, sastavljena je, a komesari treba da svoj program izlože Evropskom parlamentu koji može da odobri ili uskrati podršku članovima Komisije.
Predviđa se da bi 27 članova nove Evropske komisije tokom januara trebalo da završe cijeli taj postupak u Evropskom parlamentu i da bi Komisija u novom sastavu počela da radi krajem januara ili početkom februara.
Ugovor ratifikovan nakon mnogo prepreka
Novi reformski ugovor potpisan je 13. decembra 2007. godine u Lisabonu. Ugovor je nastao na osnovama "evropskog ustava" koji je odbačen na referendumima 2005. godine u Francuskoj i Holandiji.
Ugovor je značajan zbog toga što omogućava proširenje Evropske unije koje nije moguće prema Ugovoru iz Nice iz 2000. koji je predviđao samo proširenje Unije sa tadašnjih 15 na 25, a potom i na 27 članica.
Dogovoreni ugovor je, medjutim, morao biti djelimično izmjenjen jer je odbačen na referendumu u Irskoj u junu 2008. Jedna od promjena odnosi se na broj članova Evropske komisije, te će sada svaka zemlja članica imati svog komesara.
Ove promjene, kao i ostale garancije date Irskoj, biće naknadno ratifikovane kao protokol uz prvi naredni pristupni ugovor, vjerovatno sa Hrvatskom.
Ugovor takođe prvi put predviđa mogućnost da članica istupi iz EU, a Povelja EU o osnovnim pravima postaje pravno obavezujuća mada su Velika Britanija, Poljska i Češka uspjele izdejstvovati da budu izuzete.
Prema novom sporazumu, odnosi članica u EU biće jasniji zahvaljujući boljem raščlanjivanju nadležnosti. Evropa bi trebaa biti efikasnija pošto će biti pojednostavljene metode rada i glasanja, a institucije savremenije.
Od 2014. godine kvalifikovana većina će se bazirati na natpolovičnoj većini članica i gradjana, odnosno odluka će biti donesena ako je podrži 55 odsto članica koje predstavljaju 65 odsto stanovnika Unije.
EU bi trebalo da bude efikasnija u nekoliko političkih oblasti ključnih za gradjane i Uniju danas. To se posebno odnosi na pitanja slobode, bezbednosti i pravde, borbe protiv terorizma i kriminala.
Sporazum potvrđuje osnovne slobode građana EU i princip solidarnosti među članicama u slučaju terorističkih napada ili prirodnih katastrofa, kao i u oblasti energetike.
U oblasti sigurnosti i odbrane očuvaće se dosadašnji oblici odlučivanja a otvoriće se mogućnost za jačanje saradnje među manjim grupama članica.
"Biće objavljen u Dnevniku zakona, najkasnije za nekoliko dana, a možda je to i pitanje sati", rekao je jutros premijer Donald Tusk.
Rafitikacijom Lisabonskog ugovora 3. novembra u Češkoj, kao posljednjoj zemlji EU, omogućeno je da taj ugovor stupi na snagu.
Najvažnije novine koje Ugovor donosi su utvrđivanje kvalifikovane većine u Vijeću EU, veća uloga Evropskog parlamenta u zakonodavnom procesu, uvođenje funkcije predsjednika Evropskog vijeća i funkcije visokog predstavnika EU za vanjsku politiku.
Prema Ugovoru iz Lisabona, predsjednik Vijeća EU treba da "pomaže u postizanju jednoglasja u Vijeću", a Uniju će predstavljati i na međunarodnim skupovima na vrhu.
Nezvanični šef diplomatije koji je i potpredsjednik Evropske komisije, zadužen je za "medjunarodno djelovanje" Unije, predsjedavaće sastancima ministara vanjskih poslova, učestvovaće u radu Evropskog vijeća, a imaće i posebnu diplomatsku mrežu u svijetu i osoblje.
Uvođenjem funkcije predsednika Evropskog vijeća prestaće šestomjesečna rotacija članica na čelu EU. Predsjednik će se birati na dvije i po godine.
Predsjednik Evropskog savjeta će, uz dogovor s liderima zemalja članica, utvrđivati glavne pravce vanjske politike, a visoki predstavnik će ih sprovoditi u djelo.
Lideri Unije su na vanrednom samitu 20. novembra izabrali prvog predsjednika, Belgijanca Hermana van Rumpea, i prvog visokog predstavnika za vanjsku politiku, baronesu Ketrin Ešton koji će danas stupiti na dužnost.
Dopisnik RSE iz Brisela Ahto Lobjakas ističe u izvještaju da su i Van Rumpe i Ašton nekontroverzne ličnosti pa ipak evropska štampa je oštro kritikovala njihov izbor uvjereni sa ni jedno nije doraslo zadatku prvih ljudi EU koji bi na svjetskoj političkoj sceni morali da pariraju svejtskim silama SAD i Kini.
Van Rumpe je bio premjer Belgije šest mjeseci. Smatra se da je uspješno balansirao i držao na okupu različite frakcije u u zemlji, ali njegovo ime je do sinoć bilo nepoznato Evropi.
(Novinari širom svijeta su se mučili da pravilno izgovore njegovo ime. Poslušajte kompilaciju najboljih pokušaja)
Slično je i sa baronesom Ašton, britanskom političarkom koja nikada nije izabrana za javnu službu.
Njeno jedino iskustvo za posao koji će obavljati je godina dana provedena u Briselu kao komesar za trgovinu nakon što je njen prethodnik Peter Mendelson napustio tu funkciju da bi se krajem 2008. priključio britanskoj Vladi.
Nova Evropska komisija na čijem je čelu Žoze Manuel Barozo, sastavljena je, a komesari treba da svoj program izlože Evropskom parlamentu koji može da odobri ili uskrati podršku članovima Komisije.
Predviđa se da bi 27 članova nove Evropske komisije tokom januara trebalo da završe cijeli taj postupak u Evropskom parlamentu i da bi Komisija u novom sastavu počela da radi krajem januara ili početkom februara.
Ugovor ratifikovan nakon mnogo prepreka
Novi reformski ugovor potpisan je 13. decembra 2007. godine u Lisabonu. Ugovor je nastao na osnovama "evropskog ustava" koji je odbačen na referendumima 2005. godine u Francuskoj i Holandiji.
Ugovor je značajan zbog toga što omogućava proširenje Evropske unije koje nije moguće prema Ugovoru iz Nice iz 2000. koji je predviđao samo proširenje Unije sa tadašnjih 15 na 25, a potom i na 27 članica.
Dogovoreni ugovor je, medjutim, morao biti djelimično izmjenjen jer je odbačen na referendumu u Irskoj u junu 2008. Jedna od promjena odnosi se na broj članova Evropske komisije, te će sada svaka zemlja članica imati svog komesara.
Ove promjene, kao i ostale garancije date Irskoj, biće naknadno ratifikovane kao protokol uz prvi naredni pristupni ugovor, vjerovatno sa Hrvatskom.
Ugovor takođe prvi put predviđa mogućnost da članica istupi iz EU, a Povelja EU o osnovnim pravima postaje pravno obavezujuća mada su Velika Britanija, Poljska i Češka uspjele izdejstvovati da budu izuzete.
Prema novom sporazumu, odnosi članica u EU biće jasniji zahvaljujući boljem raščlanjivanju nadležnosti. Evropa bi trebaa biti efikasnija pošto će biti pojednostavljene metode rada i glasanja, a institucije savremenije.
Od 2014. godine kvalifikovana većina će se bazirati na natpolovičnoj većini članica i gradjana, odnosno odluka će biti donesena ako je podrži 55 odsto članica koje predstavljaju 65 odsto stanovnika Unije.
EU bi trebalo da bude efikasnija u nekoliko političkih oblasti ključnih za gradjane i Uniju danas. To se posebno odnosi na pitanja slobode, bezbednosti i pravde, borbe protiv terorizma i kriminala.
Sporazum potvrđuje osnovne slobode građana EU i princip solidarnosti među članicama u slučaju terorističkih napada ili prirodnih katastrofa, kao i u oblasti energetike.
U oblasti sigurnosti i odbrane očuvaće se dosadašnji oblici odlučivanja a otvoriće se mogućnost za jačanje saradnje među manjim grupama članica.
