Uslijed sve većih tenzija Rusije i Zapada zbog rata u Ukrajini i nakon suspenzije programa u martu, Evropska svemirska agencija (ESA) zvanično je prekinula saradnju s Rusijom na misiji EksoMars (ExoMars) čiji je cilj bio pronalaženje života na Crvenoj planeti.
Uprkos oštrim reakcijama iz Rusije, očekuje se da će prvi evropski robotski rover na Marsu biti lansiran ove jeseni, pišu svjetski mediji.
Zvanični prekid
Evropska svemirska agencija službeno je prekinula saradnju s Rusijom na misiji postavljanja rovera na Mars, na što je šef ruske svemirske agencije ljutito odgovorio zabranom kosmonautima na Međunarodnoj svemirskoj stanici (ISS) da koriste robotsku ruku evropske proizvodnje, piše agencija Frans pres (Agence France-Presse).
Zbog ruske invazije na Ukrajinu, ESA je ranije suspendovala veze sa zajedničkom misijom EksoMars, koja je planirala da koristi ruske rakete za postavljanje evropskog rovera na Crvenoj planeti radi ispitivanja s ciljem pronalaska znakova života.
Generalni direktor ESA-e Josef Ašbaher (Aschbacher) objavio je 12. jula na Tviteru (Twitter) da će agencija "zvanično prekinuti" veze s Rusijom na EksoMarsu i njegovoj platformi za slijetanje, jer rat i sankcije koje su rezultirale i dalje traju.
Voditelj ruske svemirske agencije Roskosmos Dmitrij Rogozin ljutito je odgovorio na Telegramu uz pitanje "da li je šef Evropske svemirske agencije razmišljao o radu hiljada naučnika i inženjera u Evropi i Rusiji koji je ovom odlukom okončan?".
Također je naredio ruskoj posadi na ISS-u da prestane raditi s “evropskim manipulatorom ERA".
Instalirana prije samo nekoliko mjeseci, Evropska robotska ruka (European Robotic Arm, ERA) dugačka 11 metara, jedan je od tri takva robota na Međunarodnoj svemirskoj stanici, ali je, naglašava AFP, jedini koji može doći do ruskog segmenta i pomaže u premještanju tereta unutar i van ISS-a.
Četiri decenije saradnje
Ruska svemirska agencija Roskosmos i ESA sarađivali su decenijama na misiji koja je uključivala evropski ExoMars Rover, dizajniran da traži znakove života na Marsu i čije je lansiranje planirano za septembar ove godine, ističe CNN.
Nakon formalnog prekida rada na ovom zajedničkom projektu, Vijeće Evropske svemirske agencije najavilo je da će više detalja o budućnosti misije biti saopšteno 20. jula.
Istovremeno, dodaje CNN pozivajući se na izjavu Ašbahera, ESA je razmatrala bližu saradnju sa NASA-om, jer je postalo jasno da agencija treba da "prekine" svoje veze sa Rusijom.
"Geopolitički, jasno je da moramo prekinuti naše veze s Rusijom, a ovu odluku su donijele zemlje članice", rekao je Ašbacher ranije za CNN. "Dakle, da, to je zaista žalosno za svu nauku i tehnologiju i inženjere koji su radili na ovome četiri decenije. Ali ne postoji drugi izbor."
Rover je prvobitno trebalo da bude lansiran u julu 2020. godine, ali je zbog pandemije rok lansiranja pomjeren na jesen ove godine.
Rover EksoMars je također trebalo da nosi ime Rozalind Frenklin (Franklin), naučnice koja je pomogla u dekodiranju molekularne strukture DNK.
'Tužan osjećaj'
Dok direktor Roskosmosa Dmitrij Rogozin optužuje ESA-u za sabotiranje zajedničke misije, ruski naučnici izražavaju žaljenje zbog zvaničnog prekida saradnje na misiji EksoMars, ističe Juronews (Euronews).
"Ranije, kada je (saradnja) suspendovana, zajednički evropski tim se ponašao kao i obično - s tužnim osećanjem, ali je još bilo nade", rekao je Oleg Korablev, naučnik sa ruskog Instituta za svemirska istraživanja koji je bio uključen u program EksoMars.
U izjavi za Juronjuz, Korablev je rekao da je tužno što je misija "koja je zahtijevala mnogo truda tokom mnogo godina, okončana".
Od odluke da suspenduje saradnju s Rusijom na EksoMarsu, ESA razmatra kako da zamijeni doprinos Rusije koji, ukazuje evropski televizijski kanal, uključuje lansiranje svemirske letjelice Proton i platformu za slijetanje Kazačok, kao i instrumente i jedinice za grijanje radioizotopa na roveru.
Inače, dodaje Juronjuz, odnosi između ruskih i zapadnih partnera na Međunarodnoj svemirskoj stanici postali su sve zategnutiji u posljednjih nekoliko mjeseci.
Roskosmos je 4. jula objavio fotografije ruskih kosmonauta koji drže zastave dva regiona Ukrajine koje su okupirale ruske snage. NASA je 7. jula objavila saopštenje u kojoj je kritikovala Rusiju zbog fotografija, što je podržao i direktor Evropske svemirske agencije.
Rad na ISS-u se nastavlja
Formalno okončanje dugogodišnje saradnje Roskosmosa i Evropske svemirske agencije, nije prvi prekid njihovog rada od početka rata u Ukrajini, ali su prema ovosedmičnom saopštenju ESA-e, njihove veze oko misije istraživanja na Marsu "zauvijek prekinute", ističe Njujork tajms (The New York Times).
U februaru je Rokosmos zaustavio lansiranje svoje rakete Sojuz na lansirnoj rampi ESA u Francuskoj Gvajani i saopštio da će s lokacije skloniti 87 članova ruskog osoblja koje je tamo radilo.
Nakon toga je ESA, međuvladina organizacija s 22 zemlje članice, prekinula saradnju sa Roskosmosom, kako bi se povinovala zapadnim sankcijama, pošto se, dodaje Njujork tajms, ESA-ino vodstvo jednoglasno složilo o "nemogućnosti" nastavka zajedničkog rada u datim okolnostima.
Kao međuvladina organizacija čiji je mandat bio da razvija i implementira svemirske programe "u punom poštovanju evropskih vrijednosti", navodi agencija u tadašnjem saopštenju za javnost, "duboko žalimo zbog ljudskih žrtava i tragičnih posljedica agresije na Ukrajinu".
Međutim, dodaje Njujork tajms, diplomatska saradnja u istraživanju svemira često je opstajala kroz međunarodne sukobe, što je i sada slučaj za neke projekte koji uključuju Rusiju.
Sjedinjene Države i Rusija nastavljaju zajednički rad na Međunarodnoj svemirskoj stanici, orbitalnoj naučnoj laboratoriji koju prvenstveno vode NASA i Roskosmos.
Stanica, koja je predložena kao simbolični spomenik nakon Hladnog rata, isprepliće Vašington i Moskvu već dvije decenije, čak i kada su odnosi među nacijama narušeni, napisao je njujorški list.
Facebook Forum