U Crnoj Gori svi izbori, parlamentarni ili lokalni, dovode do pojačanih tenzija i manipulacije biračima, a izuzetak neće biti ni predstojeći, u Mojkovcu i na Cetinju, dok ih u Petnjici ne treba očekivati, ocjenjuje za Radio Slobodna Evropa (RSE) analitičar Centra za demokratsku tranziciju (CDT) Dragan Koprivica.
Izbori u dvije opštine na sjeveru Crne Gore, Mojkovcu i Petnjici, kao i na Cetinju biće održani 5. decembra.
Partije učesnice izbora u sve tri opštine obećavaju ekonomski oporavak, ulaganja u turizam, poljoprivredu i kulturu.
U sve tri opštine na posljednjim izborima je pobijedila Demokratska partija socijalista (DPS), stranka predsjednika države Mila Đukanovića.
No na predstojeće lokalne izbore, smatra Koprivica, mogla bi da utiče promjena vlasti na državnom nivou, iz avgusta prošle godine, kada su na parlamentarnim izborima pobijedile tri liste predvođene prosrpskim Demokratskim frontom (DF), Demokratama i Građanskim pokretom URA, čime su DPS nakon trodecenijske vladavine preselile u opoziciju.
Na Cetinju borba bez Demokratskog fronta
Na Cetinju se za mjesta u budućem lokalnom parlamentu takmiči osam lista, procrnogorskih i građanskih partija. Prosrpski DF, najjača vladajuća grupacija na državnom nivou, nije predala izbornu listu za cetinjske izbore.
Cetinje je snažno uporište indipendističkih partija u kome već 16 godina vlada Đukanovićev DPS koji je u opoziciji na državnom nivou. Na izbore idu sa izbornom listom na kojoj je, kako su naveli, 72 odsto novih lica, 23 odsto mlađih od 30 godina, 30 odsto žena i 12 odsto penzionera. Za glasove se takmiče i Socijaldemokratska partija, Socijaldemokrate…
Od partija aktuelne vlasti na državnom nivou na cetinjskim izborima učestvuju Građanski pokret URA i Demokratska Crna Gora.
Na atmosferu u kampanji će uticati događaji od 5. septembra ove godine kada je u Cetinjskom manastiru uz pomoć vlasti i policije ustoličen mitropolit Srpske pravoslavne crkve (SPC) Joanikije, uprkos oštrim protestima građana i predstavnika crnogorskih nacionalnih organizacija. Tokom sukoba sa policijom 60 osoba je povrijeđeno a grad je satima bio pod ogromnim količinama suzavca.
Ti događaji i činjenica da su vadajuće URA i Demokrate podržali ustoličenje na Cetinju odrediće izbornu atmosferu na Cetinju smatra Dragan Koprivica.
"Tenzije će rasti zbog toga što su još svježi utisci o onome što se događalo pred i tokom ustoličenja Joanikija. Naboj je veliki između građana Cetinja i predstavnika političkih partija na lokalu koji su tada bili neutralni ili su podržali ustoličenje. Tenzije će porasti i kada neko od predstavnika tih partija na državnom nivou bude dolazio na Cetinje tokom kampanje", komentariše Koprivica.
Đukanovićev DPS kampanju je počeo optužbama da je URA, čiji je lider Dritan Abazović, zadužen za bezbjednosni sektor u Vladi, ponizila građane Cetinja, dozvolivši da policija tokom septembarskih događaja na njih ispali suzavac i šok bombe.
Cetinje je kulturno-istorijski centar Crne Gore i simbol duhovne, državne i nacionalne samobitnosti Crnogoraca. Iako je, istovremeno, i sjedište Mitropolije, upravo na Cetinju Srpska pravoslavna crkva ima najmanje podržavalaca u odnosu na ostatak Crne Gore.
Događaji s početka septembra izazvali su visoke etničke tenzije između građana srpskog i crnogorskog nacionalnog korpusa u Crnoj Gori, za koje je to bila "demonstracija ideologije srpskog sveta" s obzirom da SPC negira crnogorski nacionalni identitet.
Prema posljednjem popisu stanovništva iz 2011. godine na Cetinju je živjelo 16.500 stanovnika od kojih se više od 90 posto izjasnilo kao Crnogorci.
Cetinje je prije raspada bivše Jugoslavije bilo dominantno industrijski grad, ali su raspadom tadašnje zajedničke države i tokom tranzicije sva preduzeća ugašena. Početkom 90-ih Cetinje je bilo simbol otpora ratnoj politici na prostoru bivše Jugoslavije.
Petnjica još jedno uporište suverenista
Za razliku od Cetinja, tenzije u Petnjici se ne očekuju budući da će na izborima 5. decembra, za glasove boriti, građanske i partije manjinskih naroda , među kojima su najveće DPS i Bošnjačka stranka, a koje imaju tradiciju dobrih koalicionih odnosa.
Od partija iz vlasti na državnom nivou, na izborima u Petnjici učestvuju Demokrate i Socijalistička narodna partija. Partije Demokratskog fronta ne učestvuju na izborima ni u ovoj opštini.
U Petnjici koja je najmlađa crnogorska opština (status opštine joj vraćen 2013. godine) prema posljednjem popisu stanovništva iz 2011. je živjelo gotovo 5.500 stanovnika od kojih su većina Bošnjaci - 83 odsto, dok je Muslimana 12 procenata.
Petnjica je jedna od opština na sjeveru Crne Gore iz kojih su proteklih godina zbog ekonomskih razloga otišle hiljade stanovnika, mahom u razvijene države Zapadne Evrope.
Neizvjesno u Mojkovcu
Za razliku od Cetinja i Petnjice gdje su partije iz procrnogrskog i bloka manjinskih naroda dominantne, Dragan Koprivica više neizvjesnosti u pogledu ishoda izbora očekuje u Mojkovcu.
Mojkovac, rodno mjesto bivšeg premijera i visokog funkcionera DPS-a Duška Markovića i Veselina Veljovića, koji je decenijama do smjene DPS-a na državnom nivou, pokrivao najznačajnije funkcije u sektoru bezbjednosti, jako je uporište DPS-a koji tri decenije kontroliše lokalnu vlast.
U Mojkovcu je predato šest lista , a političke snage sučeliće predstavnici gotovo svih partija iz vlasti i opozicije na državnom nivou.
Dragan Koprivica ocjenjuje da će promijenjeni odnos snaga na državnom nivou, od izbora iz avgusta kada je nakon tri decenije promijenjena vlast, uticati na porast tenzija pred izbore u Mojkovcu.
"Tu će više biti tenzija po političkoj nego po vjerskoj ili nacionalnoj liniji. Sjetimo se incidenata i fizičkih obračuna između predstavnika suprotstavljenih političkih partija uoči izbora koji su u Mojkovcu održani prije četiri godine (verbalni napad na lidera Demokrata Aleksu Bečića). Sada imamo i promjenu na izborima na državnom nivou pa će i to dodatno podići političke strasti u Mojkovcu", kaže Koprivica.
U Mojkovcu su već počele predizborne trzavice. Ulaz u lokalno odjeljenje policije danima "čuvaju" opozicione partije u tom gradu, a koje su vlast na državnom nivou, u pokušaju da spriječe građane da prijave prebivalište u Mojkovcu čime bi stekli pravo glasa.
Naime, prema crnogorskim propisima, građani mogu da promijene prebivalište grada u kome trenutno žive i prijave ga u bilo kojoj drugoj opštini. Ako to učine do dana zaključivanja biračkog spiska, koji je deset dana prije održavanja izbora, stiču pravo da glasaju u tom gradu.
Iz Građanskog pokreta URA optužili su DPS za predizborni "izborni inžinjering", smatrajući da upravo oni svoje pristalice dovode iz drugih gradova i prijavljuju ih u Mojkovcu kako bi povećali broj glasova 5. decembra.
Iz DPS-a su to demantovali, optužujući URA i ostale opozicione partije da blokadom ulaza onemogućavaju građane da pristupe službi gdje se izdaju dokumenta.
U Mojkovcu je prije deset godina živjelo 8.622 stanovnika od kojih se dvije trećine na popisu izjasnilo kao Crnogorci dok je Srba bilo 35 posto.
Izborno miješanje sa strane
Tenzije bi dodatno moglo podići miješanje sa strane, kao što se dogodilo u Nikšiću, marta ove godine, tokom održavanja lokalnih izbora, prvih nakon promjene vlasti.
Tokom nikšićkih, ali i prethodnih avgustovskih parlamentarnih izbora, zvanični Beograd je medijski i politički favorizovao Demokratski front i njegove lidere Andriju Mandića i Milana Kneževića.
I uoči ovih izbora, srpski predsjednik Aleksandar Vučić je potvrdio da "ne krije prijateljstvo sa Mandićem i Kneževićem", te da finansijski pomaže Srbe u Crnoj Gori.
"Rekao sam to i Amerikancima, svima, da smo izdvojili ukupno 12 miliona eura u srpske organizacije. Tu nema ali, mi ćemo to da povećavamo, ne da smanjujemo", rekao je Vučić u intervjuu Hepi televiziji, 17 novembra.
Dragan Koprivica u izjavi za RSE ukazuje i da će uoči lokalnih izbora 5. decembra biti miješanja sa strane, prije svega iz Srbije ali i Rusije.
"Ti uticaji traju, oni postoje iako sada nijesu kao što su bili recimo 2016, kada smo imali direktan uticaj Rusije. Sada se to radi suptilnije, preko drugih država u regionu, prije svih Srbije i predsjednika Aleksandra Vučića koji taj uticaj opet ostvaruju preko svojih poznatih političkih i crkvenih ekspozitura u Crnoj Gori. Vidjećemo kako će se taj uticaj sve ostvarivati na predstojećim lokalnim izborima", kaže Koprivica.
Sjedinjene Američke Države i Evropska unija u nekoliko navrata su kritikovali miješanje Rusije u unutrašnja stvari Crne Gore, naročito tokom izbora oktobra 2016. kada je prema tvrdnjama tužilaštva pokušan "državni udar" u koji su prema prvostepenoj presudi pored crnogorskih i srpskih državljana bili umiješani i dvojica ruskih agenata.
Propao pokušaj objedinjavanja svih izbora
Proteklih mjeseci je na političkoj sceni vođena polemika da li bi izbore na Cetinju, u Mojkovcu i Petnjici, koje je predsjednik Crne Gore Milo Đukanović zakazao za 5. decembar, trebalo odgoditi za narednu godinu kada bi, na prijedlog vladajućih Demokrata bilo organizovano glasanje u svim crnogorskim gradovima u istom danu.
Ta inicijativa, međutim, nije dobila zeleno svijetlo u državnom parlamentu.
Facebook Forum