Pobjeda prosrpskih i proruskih snaga na lokalnim izborima 23. oktobra u Podgorici i još nekoliko crnogorskih gradova ukazuju na nastavak trenda promjene spoljnopolitičke agende države, smatra politički analitičar Zlatko Vujović.
Za razliku od Vujovića, profesor Miloš Bešić u izjavi za Radio Slobodna Evropa (RSE) ne smatra da u dogledno vrijeme može doći do promjene spoljnopolitičkog kursa Crne Gore.
Vujović za RSE ističe da je promjena spoljnopolitičkog kursa počela pobjedom proruskog Demokratskog fronta (DF), Demokrata i Građanskog pokreta URA na državnim izborima, u avgustu 2020. godine.
Do tada je na vlasti bila Demokratska partija socijalista (DPS), predsjednika Mila Đukanovića tokom čije vladavine je Crna Gora počela pregovore o članstvu sa Evropskom unijom (2012.) i ušla u NATO 2017. godine.
Trend izbornog pada DPS
Pobjedom na lokalnim izborima 23. oktobra, partija koje su dio većine na državnom nivou ili su proistekle iz nje, nastavljen je trend izbornih poraza DPS.
Đukanovićeva partija je osim na parlamentarnim izgubila i na lokalnim izborima koji su od 2020 održani u još nekoliko crnogorskih gradova poput Nikšića, Cetinja, Mojkovca...
U Podgorici i šest opština gdje je DPS do sada vladala u više mandata, vlast sada mogu da formiraju pokret Evropa sad, lista okupljena oko DF i Demokratska Crna Gora.
Sa druge strane, proevropske partije okupljene u koaliciji koju predvodi DPS, sele se u opoziciju.
Mijenja li Crna Gora spoljnopolitički kurs ?
"Jasno je da prolazimo kroz proces okretanja ka Srbiji i Rusiji i zaustavljanja evropskih integracija. Propustili smo priliku. Aktuelna parlamentarna većina i rezultati lokalnih izbora su indikator da se Crna Gora kreće u suprotnom smjeru od članstva u Evropskoj uniji", kaže Vujović.
Miloš Bešić u izjavi za RSE kaže da se političke promjene od izbora 2020. do posljednjih, lokalnih nijesu desile zbog pitanja spoljne politike Crne Gore.
"Uveren sam da se to nije desilo zbog spoljnopolitičkog faktora, odnosno uticaja Rusije i Srbije kao što se nekada želi reći. Slabljenje DPS počinje zbog samog DPS i to je jedan proces erozije te partije koja plaća cenu, pre svega, korupcionaških afera i loše politike koju je vodila", ocjenjuje Bešić.
Zapad (ni)je magistrala za buduću podgoričku vlast?
DF, koji je na podgoričkim izborima osvojio 11 mandata, ima bliske odnose sa Moskvom, Beogradom i Srpskom pravoslavnom crkvom (SPC), otvoreno se protivi članstvu Crne Gore u NATO, zahtijeva povlačenje crnogorskog priznanja nezavisnosti Kosova, a ni evropska agenda mu nije na listi prioriteta.
Demokratska Crna Gora koja je u Podgorici osvojila šest mandata načelno se zalaže za nastavak evroatlantskih integracija Crne Gore.
Demokratama su odnosi sa SPC takođe važni pa su glasali za potpisivanje Temeljnog ugovora sa SPC, koji je i po ocjeni iz posljednjeg izvještaja Evropske komisije podigao tenzije u Crnoj Gori.
Evropa sad je dio vjerovatnog vladajućeg trojstva sa Demokratama i DF, na čelu Podgorice i još nekih gradova.
Popularnost je stekao zahvaljujući istoimenom programu koji je usvojila bivša Vlada premijera Zdravka Krivokapića, a u kojoj su lideri ES Milojko Spajić i Jakov Milatović bili ministri finansija i ekonomije, koji je doveo je do povećanja zarada u Crnoj Gori.
Ta Vlada bila je bliska SPC, a primjer Krivokapić je svoje ministre zvao apostolima.
Budući da su kao pokret formirani 27. juna ove godine, nije jasna njihova spoljnopolitička orijentacija, odnosno da li su programski bliži Istoku ili Zapadu.
Zlatko Vujović tvrdi da će se vrlo brzo znati na kojoj spoljnopolitičkoj orijentaciji počivaju programski ciljevi pokreta Evropa sad.
"Bez obzira što oni šalju poruke da su prozapadno orijentisani, kada vidite ko su im ljudi na ključnim pozicijama shvatite da oni imaju izuzetno snažne veze sa SPC i za očekivati je da vode prikrivenu prosrpsku i prorusku politiku", kaže Vujović.
Bešić, međutim, kaže da Evropa sad "koja je najveći pobjednik lokalnih izbora", nema eksplicitnu srpsku agendu.
"Nije srpska matrica nešto što je opredelilo birače da glasaju za Evropu sada. Prema tome, ako sa tog stanovišta posmatrate zaista poruka ovih izbora nije 'Zapad protiv Rusije', iako je to ono što je DPS želeo da nametne u kampanji", navodi Bešić.
Brisel zadovoljan dosadašnjim spoljnopolitičkim kursom Crne Gore
I dok postoje dileme oko buduće proevropske agende Crne Gore, u ovogodišnjem izvještaju Evropske komisije, upravo je dio o spoljnoj politici dobio pozitivne komentare.
Posebno je pohvaljena crnogorska spoljna politika zbog usklađenosti sa odlukama EU, uključujući restriktivne mjere prema Rusiji nakon agresije na Ukrajinu.
Stagnacija se konstatuje u dijelu rada Skupštine i Vlade zbog neusvajanja ključnih reformi , podizanja političkih tenzija i izostanka dogovora oko pitanja od nacionalnog interesa.
Facebook Forum