Sve agresivnije špijunske aktivnosti Kine potvrđuje incident iz septembra kada je dvoje kineskih diplomata pokušalo ući u vojnu bazu u Virdžiniji, nakon čega su ih američke vlasti privele i protjerale. Bilo je to prvo protjerivanje kineskih zvaničnika koji se sumnjiče za špijunažu u posljednjih 30 godina, ističu svjetski mediji dodajući da je incident pojačao tenzije između Pekinga i Vašingtona usred pregovora oko trgovinskog rata koji traje više od godinu dana.
Protjerivanje i nova pravila
Američka vlada tajno je protjerala dvojicu zvaničnika iz kineske ambasade koji su u septembru vozilom ušli u vojnu bazu u Virdžiniji, ističe agencija Rojters (Reuters) dodajući da je o tome prvo pisao Njujork tajms (The New York Times).
List je, pozivajući se na anonimne izvore upoznate s incidentom, u nedjelju izvijestio da postoje indicije da je jedan od dvojice protjeranih kineskih zvaničnika obavještajni službenik koji djeluje pod diplomatskom zaštitom.
Iako nije poznat tačan razlog zašto su se kineski zvaničnici zaputili u bazu u Norfolku u Virdžinija, američki zvaničnici smatraju da je možda trebalo da testiraju sigurnost baze, rekao je jedan izvor tom listu. Zvaničnik policije koji je upoznat s incidentom potvrdio je za Rojters da je pisanje Njujork tajmsa tačno.
Agencija dodaje da je nekoliko sedmica nakon incidenta, Stejt department donio nova pravila o kineskim diplomatama od kojih zahtijevaju da ih obavijeste o planiranim sastancima s lokalnim ili državnim zvaničnicima ili s obrazovnim i istraživačkim institucijama.
Posljednjih godina su Sjedinjene Države pojačale napore u borbi protiv mogućeg kineskog špijuniranja, ukazuje Rojters dodajući da se od američkih univerziteta traži da pažljivo prate studente i kineske stipendiste, a prošle godine je američki predsjednik Donald Tramp (Trump) potpisao zakon kojim zabranjuje američkoj vladi da kupuje telekomunikacijsku i nadzornu opremu od kineskih kompanija Huavej (Huawei) i ZTE.
Prvo protjerivanje nakon 30 godina
Američko protjerivanje kineskih zvaničnika koji su u jesen pokušali ući u vojnu bazu je prvo protjerivanje kineskih diplomata osumnjičenih za špijunažu u posljednjih 30 godina, ocjenjuje Njujork tajms dodajući kako je ovaj incident povećao tenzije između Vašingtona i Pekinga.
Dvojica zvaničnika kineske ambasade i njihove supruge su krajem septembra vozilom krenuli unutar baze u Virdžiniji u kojoj su smještene neke od specijalnih američkih snaga, napisao je list. Grupa je ignorisala naredbu stražara na ulazu da se okrenu i vrate, i zaustavila se tek nakon što su im vatrogasna vozila blokirala put prema bazi.
Poslije toga su kineski zvaničnici naveli da nisu razumjeli engleske upute stražara i da su se jednostavno izgubili, u šta, naglašava Njujork tajms, američki zvaničnici ne vjeruju.
Incident iz septembra, koji ni Vašington ni Peking nisu objavili, pojačao je zabrinutost Trampove administracije da Kina širi svoje špijunske napore u Sjedinjenim Državama jer su dvije države sve više zatvorene u globalnom strateškom i ekonomskom rivalstvu, ocjenjuje list ističući da američki obavještajni zvaničnici smatraju da Kina predstavlja veću prijetnju špijunaži nego bilo koja druga zemlja.
Posljednjih mjeseci, navodi se u tekstu, kineski zvaničnici s diplomatskim pasošima postajali su hrabriji pojavljujući se nenajavljeno u istraživačkim ili vladinim objektima, rekli su američki zvaničnici, a infiltracija u vojnu bazu bila je samo najistaknutiji primjer. List dodaje da su zabilježeni slučajevi kako kineski građani ne samo da lutaju po vladinim objektima, već i nepropisno ulaze u univerzitetske laboratorije ili poljoprivredna dobra uzimajući posebno uzgojene uzorke sjemena.
Američki zvaničnici smatraju da protjerivanja - prva otkako su Sjedinjene Države 1987. godine protjerale dvojicu zaposlenika kineske ambasade - pokazuju da je američka vlada sada oštrija protiv kineskih osumnjičenika za špijunažu, napisao je Njujork tajms.
Kina poziva SAD da "ispravi grešku"
Kina je protjerivanje diplomata iz Sjedinjenih Država nazvala "greškom" te je u ponedjeljak pozvala američku vladu da to ispravi, piše CBS njuz (CBS News) ističući kako je izvještaj o protjerivanju objavljen u danima kada je najavljeno primirje u obliku mini sporazuma u trgovinskom ratu koji je opteretio obje strane.
Komentarišući izvještaj Njujork tajmsa, glasnogovornik kineskog ministarstva vanjskih poslova Geng Šuang nazvao je optužbe "potpuno suprotnim činjenicama" ističući da je Peking podnio zvanični protest Sjedinjenim Državama i da je Vašington pozvan da "zaštiti legitimna prava i interese kineskih diplomata".
Osim trgovinskog rata i uvođenja tarifa, Sjedinjene Države i Kina još se ne slažu oko brojnih pitanja, ukazuje CBS njuz navodeći neslaganja oko industrijske špijunaže, prisustvo Pekinga u Južnom kineskom moru i zbog situacije u Hongkongu i u Sinđangu.
Nekoliko sedmica nakon incidenta u bazi u Virdžiniji, Stejt department je postavio ograničenja na aktivnosti kineskih diplomata, što je, navodi američki televizijski kanal, obrazloženo kao odgovor na višegodišnje kineske propise koji ograničavaju kretanje američkih diplomata. Kina je u decembru uvela slična ograničenja za američke diplomate. Nije jasno da li su ograničenja bila povezana sa incidentom u Virdžiniji, istakao je CBS njuz.
Psihološki signal Pekinga
Incident iz septembra ističe tvrdnje američkih zvaničnika da su kineske operacije prikupljanja obavještajnih podataka protiv Sjedinjenih Država sve agresivnije što je pojačalo tenzije između ekonomskih supersila koje pokušavaju postići sporazum o trgovini i drugim pitanjima, ocjenjuje Volstrit džurnal (The Wall Street Journal).
Protjerivanje zvaničnika, čija su imena još uvijek nepoznata, dogodilo se u vrijeme kada je Tramp nastojao postići trgovinski sporazum i dok je bio pod pritiskom da zauzme snažniji stav u znak podrške studentskim protestima u Hongkongu.
Prema ocjeni ovog lista, Vašington i Peking se istovremeno takmiče i sarađuju u različitim arenama, te je prošle sedmice, nakon višemjesečnih pregovora, dogovorena "faza jedan" trgovinskog sporazuma.
Pokušaj kineskih zvaničnika da uđu u vojnu bazu u kojoj se nalaze brojne snage za specijalne operacije vjerovatno nije toliko motivisan prikupljanjem tajnih obavještajnih podataka. Možda je to bio način da se provjeri sigurnost baze ili da se Amerikancima pošalje psihološki signal da Peking namjerava postati agresivniji u špijunskim aktivnostima, zaključuje Volstrit džurnal.