Jedanaest godina od proglašenja nezavisnosti, širom Kosova i dalje postoje opštinske strukture ili "privremeni organi" koji rade u sistemu Republike Srbije. Predsednike tih organa i još četiri člana imenuje Vlada Republike Srbije, a u mnogim slučajevima isti ti obavljaju funkcije i u kosovskim lokalnim ili centralnim institucijama i primaju duple plate.
Gračanica kod Prištine je opština sa srpskom većinom koja je formirana procesom decentralizacije na Kosovu. Međutim, na 200 metara od ove opštine koja radi u kosovskom sistemu, nalazi se "privremeni organ opštine Priština" sa sedištem u Gračanici, koji radi po sistemu Srbije.
I tako redom. Srpski privremeni organ za grad Peć smešten je u Goraždevcu, za grad Vučitrn u Prilužju, Obilić u Plemetini, Kosovo Polje u Ugljaru, a tu su i privremeni organi Đakovice, Gnjilana, Orahovca, Kamenice itd. Svo osoblje tih organa plaća Srbija.
Ista je situacija i na severu Kosova. U Severnoj Mitrovici funkcioniše kosovska opština Severna Mitrovica i privremeni organ "Kosovska Mitrovica", te je isto i u Zvečanu, Leposaviću i drugde. Svi ti privremeni organi rade paralelno sa kosovskim opštinama, a u nekim slučajevima osoblje radi i u jednoj i u drugoj opštini.
Primera radi, Bratislav Nikolić je gradonačelnik i srpske (sednica Vlade Srbije od 31. decembra 2014.) i kosovske opštine Štrpce.
Isti je slučaj i sa Svetislavom Ivanovićem iz opštine Novo Brdo (sednica Vlade Srbije od 16. avgusta 2013. godine) i Zoranom Todićem u Leposaviću.
Aleksandar Spirić, predsednik je "privremenog organa Kosovska Mitrovica", ali i zamenik gradonačelnika u kosovskoj opštini Severna Mitrovica, na koju poziciju ga je imenovao gradonačelnik te opštine Goran Rakić. Pored predsednika i četiri člana srpskog privremenog organa, pod opštinskom upravom su i odeljenja za opštu upravu, društvene delatnosti, imovinsko-pravne poslove, inspekcijske poslove, za privredu, urbanizam, finansije…
Gradonačelnik srpske opštine Priština u Gračanici Ljubinko Karadžić ranije je obavljao i funkciju zamenika gradonačelnika kosovske opštine Gračanica.
Predsednik srpskog privremenog organa Zvečan, Ivan Todosijević, istovremeno je i ministar za administraciju lokalne samouprave u ostavci u aktuelnoj kosovskoj vladi Ramuša Haradinaja.
Svi su članovi Srpske liste.
Na osnovu Zakona o lokalnoj samoupravi Republike Srbije, Privremeni organ jedinice lokalne samouprave obavlja nadležnosti skupštine i izvršnih organa jedinice lokalne samouprave "do konstituisanja skupštine i izbora izvršnih organa".
U kratkom razgovoru za Radio Slobodna Evropa (RSE), Svetislav Ivanović je kazao da se srpski privremeni organ Novo Brdo uglavnom bavi svim onim što ide preko kancelarije za Kosovo u Vladi Srbije.
Ranđel Nojkić, dobar poznavalac situacije na Kosovu, inače poslanik u Skupštini Kosova u periodu od 2004. do 2007, a potom je do penzionisanja bio direktor Pošte Srbije na Kosovu, u razgovoru za RSE kaže da je veoma problematično duplo finansiranje pojedinaca u gotovo svim opštinama.
"I te kako tu ima mnogo prostora za manipulacije, malverzacije i dr. I to ništa nije novo, toga je bilo i ranije", izjavio je Nojkić.
"U ovoj situaciji danas o tome niko ne govori, svi ćute. Jednostavno, to je tabu tema i vi znate dobro da je Skupština Srbije formiranjem određenih komisija proverila finansiranje i zloupotrebu finansijskih sredstava od strane Srba koji su u institucijama na Kosovu i došli su do poražavajućih rezultata. Epilog nikada nije pokrenut, niti su se procesuirali oni koji su zloupotrebljavali, tako da se sa time nastavilo", kazao je Nojkić.
On ukazuje da su kosovske i srpske lokalne samouprave potpuno odvojene administracije, s tim što se one dogovaraju oko određenih projekata koji nekad idu paralelno i preko institucija Kosova i preko srpskih institucija, a što dovodi do malverzacija.
Sam Nojkić je pre više godina završio na sudu u Beogradu upravo zbog iznošenja problema zloupotreba u javnosti. Kako je dodao, u dva procesa je morao da dokaže sve što je rekao, jer su pokušali da ga optuže za obmanjivanje javnosti. On je svoje tvrdnje i dokazao, ali osim toga, ništa se nakon toga nije desilo.
"Danas niko na to ne ukazuje i mogućnost tih malverzacija mislim da je danas veća nego što je bila ranije", kazao je on.
Nojkić kaže da srpski lokalni organi i dalje pružaju određene servisne usluge, oko dečijih dodataka, penzija, i dr, ali smatra da je njihov glavni cilj "trošenje finansijskih sredstava koja dolaze iz Beograda".
Kosovo srpske organe na Kosovu smatra paralelnim, ilegalnim organima. O tome je bilo reči i tokom briselskog dijaloga Kosova i Srbije kada je dogovoreno da dođe do integracije srpskih organa u kosovske. To se desilo sa policijom, sudstvom, ali ne i sa lokalnom samoupravom.
Bivša ministarka za dijalog Edita Tahiri u izjavi za RSE je izjavila da tokom pregovora u Briselu ne samo da se razgovaralo o gašenju preostalih struktura Srbije na Kosovu, već je postignut i dogovor koji ukazuje da se u procesu izrade statuta za Zajednicu opština sa srpskom većinom, istovremeno treba da dođe do gašenja svih preostalih institucija srpskih organa na Kosovu, uključujući i privremene opštinske organe.
"Takav je sporazum postignut u Briselu ali koliko vidimo, ovaj proces je sada blokiran. Inače, u trenutku kada je počela izrada statuta, u Briselu je trebala da se formira grupa za gašenje tih organa, što nisam čula da se desilo", kazala je Tahiri.
Iz Vlade Kosova, kao ni iz Ministarstva za administraciju lokalne samouprave RSE nije uspeo da dobije komentar o funkcionisanju srpskih privremenih organa na Kosovu.
Međutim, bivši zamenik ministra za administraciju lokalne samouprave u prošlom vladinom sazivu,Bajram Gecaj navodi da je jedan od glavnih ciljeva briselskog dijaloga bio upravo gašenje srpskih paralelnih struktura što je u popriličnoj meri postignuto, naročito nakon formiranja kosovskih opština na severu. On je dodao da je bivša Vlada Ise Mustafe bila posvećena sprovođenju briselskog sporazuma iz 2013, koji predviđa i formiranje Zajednice, ali na osnovu odluke Ustavnog suda Kosova, što je srpska strana potom odbila.
"Od pada Vlade Ise Mustafe, u ovom dijalogu nije bilo nikakvog napretka, a ja smatram da što duže ovakva situacija traje, to će se više ponovo uspostaviti srpske paralelne strukture kojima diriguje Beograd", kazao je Gecaj.
On dodaje da i Kosovo i Srbija moraju što pre da pronađu načina za nastavak dijaloga kako bi se ovo pitanje rešilo, upravo zato što paralelne institucije omogućavaju kriminalizaciju tih institucija.
"Toga je bilo u kontinuitetu od završetka rata, a posebno od proglašenja nezavisnosti", istakao je Gecaj.
A Sadri Ferati, bivši ministar za administraciju lokalne samouprave nakon proglašenja nezavisnosti Kosova, kaže da to pto Kosovo toleriše postojanje tih srpskih paralelnih struktura daje veće šanse za saradnju kako ne bi bilo tenzija.
"Mislim da one ne bi trebalo više da funkcionišu jer to košta, umesto da se građanima pruži više izbora za razvoj, novac ide samo na plate. To najviše škodi budžetima koji bi bili od bolje koristi građanima", smatra Ferati.
Briselski sporazum iz 2013. predviđa formiranje Zajednice opština sa srpskom većinom. Međutim, do toga još nije došlo zato što je Ustavni sud ustanovio da principi o Zajednici nisu u saglasnosti sa Ustavom, a da bi to moglo da se uskladi zakonskim aktom vlade Kosova, što srpska strana odbija.
Ono što je bilo sporno jeste upravo status zaposlenih, zabrinutosti u pogledu poštivanja različitosti zajednica stanovnika u opštinama, nadležnosti u oblasti lokalne ekonomije, obrazovanja, primarne i sekundarne zdravstvene zaštite te socijalnog staranja, urbanog i ruralnog razvoja.
Facebook Forum