Bosna i Hercegovina, kada i ispuni sve uslove iz Studije izvodljivosti, u Evropsku uniju neće biti primljena lako kao neke druge zemlje bivšeg socijalističkog bloka, ocjenjuju analitičari. Dejtonski koncept tronacionalnog vladanja samo je jedan u nizu problema, zbog kojih Evropska unija neće još zadugo prihvatiti Bosnu i Hercegovinu, ma koliko zakone i institucije uskladila sa evropskim, naglašava profesor Fakulteta političkih nauka u Sarajevu, Nerzuk Ćurak:
“Tronacionalno, plus dva entiteta. Dakle, jedna kombinacija koja apsolutno onemugućava da se BiH konstituira kao jedna razumna i razložna zajednica. Dejtonska država ne korespondira sa zahtjevom da se bude u Evropskoj uniji. Ja mislim da je krajnji izraz političkog licemjerja što političke stranke u BiH govore da su one i njihovi birači za Evropsku uniju, a recite mi, molim vas, kako se može biti za Evropsku uniju ako niste za BiH, dakle, ako nemate minimum odanosti Bosni i Hercegovini. I da budemo vrlo precizni - danas odanost BiH njeguje vrlo mali broj ljudi.”
To što ljudi u BiH ističu etnički identitet, samo po sebi nije problem, jer je to karakteristika i mnogih zemalja Evropske unije. Međutim, etnička pripadnost u BiH je izvor političkih i socijalnih prava, i to je ono što Evropska unija neće prihvatiti, naglašava direktor Evropskog centra za liberalnu demokratiju Sarajevo, Tarik Haverić:
“Postoje mnoge zemlje, kao što je Belgija u kojoj je jedno od središta Evropske unije, Brisel, koja ima dvije ili čak tri jezičke zajednice, koja ima vrlo oštre kulturne granice, pa nadalje. Ali, radi se o tome da se ovdje vlast dijeli između etničkih kolektiviteta, koji kao takvi ne mogu funkcionirati. Oni treba da rješavaju neke praktične probleme koji se ne mogu rješavati budući da nisu etnički obilježeni, a oni su ih napravili da budu takvima i samim time ti problemi postali su nerješivi. Ne radi se, dakle, o tome da bi prisustvo triju ili više etničkih kolektiviteta škodilo ili onemogućilo ulazak BiH u Evropsku uniju, jer Evropska unija je sastavljena od takvih država. Radi se o tome što ne može etnička pripadnost biti izvor političkih i socijalnih prava, što je u BiH upravo slučaj.”
Uz to što ne dozvoljava koncipiranje države prema evropskim standardima, tronacionalni, dejtonski koncept ustroja BiH održava i dalje teritorijalne pretenzije susjeda. Republika Srpska takvo stanje održava nepristajanjem na bilo kakve promjene Ustava BiH, naglašava Sonja Biserko, iz Helsinškog odbora za ljudska prava Srbije:
“U ovoj fazi treba obratiti pažnju i na karakter ovih društava u regionu, u što mislim da međunarodna zajednica do sada nije dovoljno imala uvida ili nije se dovoljno time bavila. Ali velika odgovornost u tome, zapravo, i leži na regionalnim elitama koje, čini mi se, nisu baš spremne da prihvate te liberalne vrednosti, koje su osnova evropskih demokracija danas. Znači, radi se o tome da srpska strana još uvek nije odustala od ujedinjenja sa Srbijom. I mislim da je to u ovom momentu glavni problem. Naravno, postoje i drugi, ali je vrlo važno da se ukloni ta mogućnost da se, zapravo, RS i dalje formira kao jedna država unutar BiH.”
Stereotip da je BiH zemlja islamskog terorizma još je jedan od bitnih razloga zbog kojih će prijem u Evropsku uniju biti za BiH mnogo teži, nego je bio za Hrvatsku naprimjer, kaže analitičar “Slobodne Dalmacije” Danko Plevnik:
“Kad su dolazili u Hrvatsku strani borci koji će podržati rat, oni su dolazili mahom iz kršćanskih zemalja. Međutim, prirodno, niko nije rekao da dolaze kršćanski teroristi koji će da ruše Jugoslaviju. Jednostavno, Evropa još nije bila zrela da prizna to isto pravo Bošnjacima da dolaze iz njima prijateljskih, po vjeri sličnih država. Iz tih stereotipa nastala je ta tenzija da će BiH biti opasna za Evropu kao mali Afganistan. Međutim, sad je suludo očekivati da će BiH, koja je je već u jednom zamahu oko razgovora za ulazak u Evropsku uniju, sad izvoziti nekakav svoj mudžahedinski, ne znam kako bih ga nazvao, terorizam koji postoji samo u glavama islamofoba.”
Devet godina nakon potpisivanja Dejtonskog sporazuma i kraja rata u BiH, napori da se izgradi država uglavnom se svode na međunarodno uplitanje u donošenje odluka u zemlji umjesto domaćih vlasti. Analitičari procjenjuju da bi dugogodišnja neodgovornost domaćih političara za provođenje demokratskih promjena u zemlji i neke greške međunarodne zajednice u nametanju bitnih odluka u ekonomiji, politici i društvu uopšte, mogle BiH sada koštati mnogo sporije integracije u Evropsku uniju.
“Tronacionalno, plus dva entiteta. Dakle, jedna kombinacija koja apsolutno onemugućava da se BiH konstituira kao jedna razumna i razložna zajednica. Dejtonska država ne korespondira sa zahtjevom da se bude u Evropskoj uniji. Ja mislim da je krajnji izraz političkog licemjerja što političke stranke u BiH govore da su one i njihovi birači za Evropsku uniju, a recite mi, molim vas, kako se može biti za Evropsku uniju ako niste za BiH, dakle, ako nemate minimum odanosti Bosni i Hercegovini. I da budemo vrlo precizni - danas odanost BiH njeguje vrlo mali broj ljudi.”
To što ljudi u BiH ističu etnički identitet, samo po sebi nije problem, jer je to karakteristika i mnogih zemalja Evropske unije. Međutim, etnička pripadnost u BiH je izvor političkih i socijalnih prava, i to je ono što Evropska unija neće prihvatiti, naglašava direktor Evropskog centra za liberalnu demokratiju Sarajevo, Tarik Haverić:
“Postoje mnoge zemlje, kao što je Belgija u kojoj je jedno od središta Evropske unije, Brisel, koja ima dvije ili čak tri jezičke zajednice, koja ima vrlo oštre kulturne granice, pa nadalje. Ali, radi se o tome da se ovdje vlast dijeli između etničkih kolektiviteta, koji kao takvi ne mogu funkcionirati. Oni treba da rješavaju neke praktične probleme koji se ne mogu rješavati budući da nisu etnički obilježeni, a oni su ih napravili da budu takvima i samim time ti problemi postali su nerješivi. Ne radi se, dakle, o tome da bi prisustvo triju ili više etničkih kolektiviteta škodilo ili onemogućilo ulazak BiH u Evropsku uniju, jer Evropska unija je sastavljena od takvih država. Radi se o tome što ne može etnička pripadnost biti izvor političkih i socijalnih prava, što je u BiH upravo slučaj.”
Uz to što ne dozvoljava koncipiranje države prema evropskim standardima, tronacionalni, dejtonski koncept ustroja BiH održava i dalje teritorijalne pretenzije susjeda. Republika Srpska takvo stanje održava nepristajanjem na bilo kakve promjene Ustava BiH, naglašava Sonja Biserko, iz Helsinškog odbora za ljudska prava Srbije:
“U ovoj fazi treba obratiti pažnju i na karakter ovih društava u regionu, u što mislim da međunarodna zajednica do sada nije dovoljno imala uvida ili nije se dovoljno time bavila. Ali velika odgovornost u tome, zapravo, i leži na regionalnim elitama koje, čini mi se, nisu baš spremne da prihvate te liberalne vrednosti, koje su osnova evropskih demokracija danas. Znači, radi se o tome da srpska strana još uvek nije odustala od ujedinjenja sa Srbijom. I mislim da je to u ovom momentu glavni problem. Naravno, postoje i drugi, ali je vrlo važno da se ukloni ta mogućnost da se, zapravo, RS i dalje formira kao jedna država unutar BiH.”
Stereotip da je BiH zemlja islamskog terorizma još je jedan od bitnih razloga zbog kojih će prijem u Evropsku uniju biti za BiH mnogo teži, nego je bio za Hrvatsku naprimjer, kaže analitičar “Slobodne Dalmacije” Danko Plevnik:
“Kad su dolazili u Hrvatsku strani borci koji će podržati rat, oni su dolazili mahom iz kršćanskih zemalja. Međutim, prirodno, niko nije rekao da dolaze kršćanski teroristi koji će da ruše Jugoslaviju. Jednostavno, Evropa još nije bila zrela da prizna to isto pravo Bošnjacima da dolaze iz njima prijateljskih, po vjeri sličnih država. Iz tih stereotipa nastala je ta tenzija da će BiH biti opasna za Evropu kao mali Afganistan. Međutim, sad je suludo očekivati da će BiH, koja je je već u jednom zamahu oko razgovora za ulazak u Evropsku uniju, sad izvoziti nekakav svoj mudžahedinski, ne znam kako bih ga nazvao, terorizam koji postoji samo u glavama islamofoba.”
Devet godina nakon potpisivanja Dejtonskog sporazuma i kraja rata u BiH, napori da se izgradi država uglavnom se svode na međunarodno uplitanje u donošenje odluka u zemlji umjesto domaćih vlasti. Analitičari procjenjuju da bi dugogodišnja neodgovornost domaćih političara za provođenje demokratskih promjena u zemlji i neke greške međunarodne zajednice u nametanju bitnih odluka u ekonomiji, politici i društvu uopšte, mogle BiH sada koštati mnogo sporije integracije u Evropsku uniju.