Začarani krug dugova: Opština državi, država građanima, a oni bankama
Crna Gora je društvo u kojem, čini se svako svakome duguje - opštine državi, država privredi i građanima, stranim bankama, privrednici imaju međusobne dugove, građani duguju bankama, duguju jedni drugima. Kuda to vodi i da li se nazire kraj praksi nekontrolisanog zaduživanja koje državu i njene građane polako vodi u dužničko ropstvo?
U seriji informacija o nagomilavanju dugova u državi stigao je i najnoviji podatak prema kojem javna preduzeća čiji su osnivači opštine po osnovu poreza i doprinosa duguju Poreskoj upravi preko 56 miliona eura. Među najvećim dužnicima su opštine Nikšić, Budva, Bar, Cetinje i Podgorica. Samo Tivat i Plužine nemaju dugovanja po osnovu poreza i doprinosa.
No, ipak taj dug gotovo je sitnica u poređenju sa podatkom koliko država Crna Gora duguje. Trenutno duguje milijardu i 750 miliona eura i to bez garancija. No, dug sa garancijama iznosi cijelih 2 milijarde i 32 miliona eura ili gotovo 70 posto BDP-a. Tu je uračunat dug države, preduzeća u njenom većinskom vlasništvu i garancije kojima je Vlada bila žirant za tuđe kredite, a koje će vraćati građani i privreda preko uvećanih poreza i dažbina.
Da zaduživanju nema kraja postalo je jasno i nedavno kada je ministar finansija Radoje Žugić najavio da će Crna Gora da se ponovo zaduži najkasnije do 1. jula, a projektovani iznos je 220 miliona eura.
"Apsolutno da je za Crnu Goru kao društvo koje nema ekonomske moći da kroz brzi rast izvoza akumulira i vraća te dugove to veliki problem. Dakle, naročito je intezivan rast duga u posljednjih nekoliko godina. U tom smislu želim da apelujem da se što prije u parlamentu donese Zakon o budžetu i fiskalnoj odgovornosti, sistemski zakon koji će strogo propisati granice zaduživanja Crne Gore jer ovako ona srlja u ozbiljne dužničke probleme", ističe predsjednik parlamentarnog Odbora za ekonomiju finansije i budžet Aleksandar Damjanović.
Ne zadužuju se samo opštine i država.
Prema podacima Centralne banke u Crnoj Gori je u januaru ove godine, od skoro 58 hiljada kompanija i preduzetnika 15 i po hiljada bilo u blokadi zbog dugova, što znači da svako četvrto preduzeće ima blokran račun. Duguju i tajkuni, naročito u građevinarstvu. Prema nekim podacima, građevinski investitori samo opštini Budva duguju 37 miliona eura.
Kamatama u dužničko ropstvo
Darko Konjević iz Montegero biznis alijanse kaže da zabrinjava to što dug preduzeća raste, ali ističe da nema razloga za strah da će preduzeća postati žrtve dužničkog ropstva.
"Jednostavno, međusobna dugovanja jesu velika i ona se čak pomalo u posljednje vrijeme i uvećavaju, sa jedne strane. Sa druge strane, nakon aktivnosti države rastu prilivi po osnovu poreza i to je nešto pozitivno i to govori da to dužničko ropstvo nije nešto sa čime će se Crna Gora suočavati", smatra Konjević.
Svaki građanin u Crnoj Gori u prosjeku je zadužen oko 1.340 eura, ili gotovo tri prosječne plate. Osim što duguju jedni drugima građani duguju bankama. Nije poznat iznos koliko duguju po osnovu kredita, ali recimo da na kreditnim karticama duguju 31 milion eura, a na dozvoljenim minusima na tekućim računima 14,8 miliona. Takođe, veliki je broj onih koji vraćaju tuđe kredite ni krivi, ni dužni na osnovu falsifikovane dokumentacije.
Zvonko Pavićević iz Sindikata prosvjete kaže da građani polako klize u dužničko ropstvo jer ih sve više duguje, uglavnom bankama.
"Svi su svakome dužni, država se sve više zadužuje, građani se zadužuju zbog teškog materijalnog i finansijskog položaja, banke sa visokim kamatama dovode građane u dužničko ropstvo. Ne znam čemu sve to vodi. Bojim se još goreg scenarija, a mislim da ni naša vlada i oni koji su dužni da vode ovu zemlju ili nijesu svjesni ili jesu, ali ne saopštavaju građanima ništa o tome, da nas ne čeka baš svijetla budućnost", kaže Pavićević.
A da li građani duguju i da li misle da je Crna Gora društvo u kojem svako svakome duguje
