Crnogorski pisac Ognjen Spahić u beogradskoj "Kući za pisce"

Podgorički pisac Ognjen Spahić, jedan od predstavnika takozvanog novog vala crnogorske književnosti, predstavio se u četvrtak beogradskoj publici u galeriji Artget, gde je, između ostalog, govorio o svojoj prozi, književnoj sceni na prostoru bivše Jugoslavije, te o jeziku kao granici koju stalno treba prelaziti.

Spahić kao gost rezidencijalnog programa festivala Krokodil "Kuća za pisce", tokom marta boravi u Beogradu, gde, kako kaže, privodi kraju rad na svom novom romanu. Ovaj 36-godišnji autor iza sebe ima dve zbirke priča i višestruko nagrađivani roman „Hansenova djeca” (2004) koji je ovenčan brojnim priznanjima (pomenimo samo najznačajniju regionalnu nagradu „Meša Selimović“) i preveden na više evropskih jezika. U prestonicu Srbije ne dolazi prvi put, no Spahić napominje da je rezidencijalni program pre svega izazov za pisca koji se suočava sa, kako je rekao, „nepreglednošću slobodnog vremena“.

„Postoji taj paradoks praznog ekrana, praznog lista koji je uvijek na isti način prazan, gdje god sjedeli – za radnim stolom ili u kafani, ali okruženje u kojem boravite uvijek donosi neku novu energiju. To je kao neka satisfakcija realnosti koja se nudi u svakodnevnim događajima, u malim stvarima. To je nešto što vam može činiti zadovoljstvo i dati vam razloga da se osjećate ugodno uz sve lične probleme, paranoje i sva ludila koja preživljavate“, rekao je Podgoričanin tokom razgovora koji su vodili osnivači Krokodila Vladimir Arsenijević i Ana Pejović.

Zajedno sa Balšom Brkovićem i Andrejem Nikolaidisom, kritika je Spahića svrstala među nosioce nove književne poetike u Crnoj Gori. Radnja njegovog romana prvenca smeštena je u Rumuniji na kraju osamdesetih godina prošlog veka. Priča knjige „Hansenova djeca“ prati 12 leproznih bolesnika smeštenih, ili bolje rečeno odstranjenih iz civilizacije, u poslednjem evropskom leprozorijumu. Za postojanje tog mesta Spahić je, kako kaže, saznao u štampi, no umesto dubljih istraživanja tokom dvomesečnog pisanja romana prepustio se mašti.

To nas je ponukalo da Spahića upitamo koliko je crnogorska svakodnevica inspirativna za pisce. U razgovoru za naš program, on kaže da mu ta stvarnost nije preterano interesantrna.

„Ja ne pišem o crnogorskoj stvarnosti... A, možda i pišem. Svako organizuje svoj život prema nekim parametrima koji su mu važni. Ja sam svoj život organizovao nasuprot književnosti koja mi je veoma bitna. A, crnogorskom stvarnošću se nisam bavio, osim kroz neke fantastične književne ulomke koje sam ranije pisao. Stvarnost kao stvarnost, ona se mora živjeti svaki dan. A ja pokušavam da pišem svaki dan“, ističe Spahić koji nije ljubitelj sintagme „angažovana književnost“.

„Mislim da je svaka književnost angažovana“, kaže on. „ali ja tu nemam nikakav književni ili politički ’statement’. Jednostavno mi je važno da u sebi ogolim onu strast koja se tiče pisanja i proizvodnje književnog teksta.“

Podgorički pisac je četvrti gost Krokodilovog rezidencijalnog programa. Pre njega Beograd su posetile hrvatske spisateljice Tea Tulić i Daša Drndić te bosanskohercegovački pisac Faruk Šehić. Tokom 2013. godine, Krokodilov rezidencijalni program ugostiće još osam autorki i autora iz evropskih zemalja, od Švedske do Bugarske. Cilj je, kako za RSE kaže Vladimir Arsenijević, da se kroz susrete uspostave međusobne veze između pisaca i čitalaca.

“To je nešto što je, naravno, namenjeno piscima, ali je istovremeno nešto što je namenjeno Beogradu i njegovoj književnoj publici. Naš grad je suviše dugo proveo u jednoj jako depresivnoj izolaciji. U tom smislu bismo voleli da ponudimo Beograđanima jedan kontinuirani priliv interesantog sloja ljudi koji dolaze, a takođe da i piscima omogućimo da Beograd dožive na jedan potpun način”, kaže Arsenijević.

On posebno ističe potencijal postjugoslovenskog prostora na kojem čitaoce i pisce spaja isti jezik koji u novonastalim državama različito zove.

“Svakome je neophodno da na neki način tu komunikaciju proširi i da obezbedi sebi nešto veći prostor i nešto više svežeg vazduha u prostoru unutar kojeg će se osećati srazmerno domaće. Kada srpski pisac ode u Hrvatsku ili Crnu Goru ili obratno, to zapravo ipak nije isto kao kada ode u Italiju ili Portugal.”

Sa njim se slaže i Spahić koji, govoreći o svom pisanju i B/H/S/CG jezicima, sebe u šali naziva “jezičkim anarhistom”.

“Držim legitimnim to što je ovaj naš jezik podijeljen u četiri termina, što je neosporno kroz socijalno-lingvistički vizir, ali ja to smatram jednim jezikom i to bogatstvo me uvijek uzbuđuje. Tako da, kada govorimo o dijalektima, u svojim tekstovima kradem, u stvari uzimam ono što je moje iz srpskog, hrvatskog ili bosanskog. Ko god me ne razumije, taj samo laže, to je moj princip”, zaključuje Spahić.