Izmjene zakona: RTRS od javnog do političkog servisa

Uskoro će se pred poslanicima Narodne skupštine naći i nacrt zakona o izmjenama i dopunama Zakona o Radio-televiziji Republike Srpske. Izmjene ovog zakona odnose se na izbor Upravnog odbora i način finansiranja. Ukoliko se ovaj zakon usvoji, politički uticaj na rad ovog entitetskog javnog emitera biće još veći, smatraju i stručnjaci i opozicija.

Prema izmjenama Zakona o RTRS, članove Upravnog odbora će imenovati Narodna skupština sa liste kandidata koju će dostavljati nadležno skupštinsko tijelo, umjesto Regulatorna agencija za komunikacije, koja je do sada sprovodila postupak sačinjavanja liste kandidata za izbor članova Upravnog odbora.

Na sličan način već je uređen izbor UO RTV FBiH, kaže portparol RAK-a Amela Odobašić.

„Mi smatramo kakvo god zakonsko rješenje zakonodavac donese, u ovom slučaju NSRS, i ukoliko se ta odluka bude odnosila na to da RAK ne bude imala nadležnosti u ovom segmentu, mi ćemo se ponašati u skladu sa donesenom odlukom“, kaže Odobašić.

Jedan od uslova za Bosnu i Hercegovinu, iz Sporazuma o stabilizaciju i pridruživanje, bila je i reforma javnog RTV sistema, koja nije završena.

Načinom na koji političari u BiH vide reforme javnih emitera nisu oduševljeni u Evropskoj uniji.

„Izmjene procedure za izbor članova Upravnog odbora RTRS-a i isključivanje Regulatorne agencije za komunikacije iz tog procesa bi bile u suprotnosti sa preporukama međunarodne zajednice i nalaza Izvještaja o napretku. Vlasti u BiH bi trebalo da se fokusiraju na osiguravanje okruženja koje bi omogućilo emiterima i regulatoru da rade bez političkog uticaja", kaže portparol Delegacije Evropske unije i specijalnog predstavnika EU u Bosni i Hercegovini Jamila Milović Halilović.

Politička analitičarka Tanja Topić mišljenja je da ovakve izmjene zakona nisu neočekivane, jer su od reforme javnog RTV sistema odavno svi digli ruke, tako da već sada kandidati moraju ostvariti parlamentarnu podršku i bez nje nema šanse da se nađu u upravnom odboru javnih emitera.

„Mislim da je politika je već odavno ušla na velika vrata u prostor Regulatorne agencije i ugrozila njenu nezavisnost. Od tada možemo govoriti o prividnoj nezavisnosti RAK-a. Zapravo, iako sada RAK predlaže listu kandidata za upravne odbore javnih emitera, konačni sud donose parlamenti, i ta odluka, bez obzira na uslovnu nezavisnost RAK-a, ima političku konotaciju. Ona je neizbježna, jer parlament nikada neće dopustiti da u upravne odbore emitera uđu politički „nepodobni“ kandidati“, kaže Topić.

Potpuni patronat

Uz ocjenu da je pitanje koliko je RTRS i do sada radila u interesu svih građana i koliko su njegovi programi bili u skladu sa izvornom misijom javnog servisa, Milkica Milojević, predsjednica Udruženje/Udruge/ BH novinari, mišljenja je da bi pojednostavljen način izbora tijela, predviđen zakonom, stavio definitivno RTRS pod kontrolu Narodne skupštine, odnosno skupštinske većine:

„Ako sa tim bude povezano, što je također prijedlog ,i budžetsko finansiranje javnog servisa, onda postoji opravdana bojazan da bi to dovelo u situaciju kada javni servis više ne bi bio i formalno javni servis, nego bi postao entitetska televizija pod vlašću političara“, ističe Milojević.

Do sada djelatnost RTRS-a primarno se finansirala od RTV takse i marketinga. Ukoliko se usvoje izmjene i dopune zakona, RTRS moći će ostvarivati i prihode i iz budžeta Republike Srpske. U obrazloženju zakona navodi se kako je ovo potrebno zbog pada prihoda RTRS-a, što može ugroziti finansiranje i funkcionisanje.

„Predložena izmjena o osiguravanju kofinansiranja iz budžeta RS bi trebala biti još jednom razmotrena uzimajući u obzir potrebu da javni emiter bude u potpunosti nezavisan od Vlade. Naravno, to uključuje i finansijsku nezavisnost“, kaže
portparol Delegacije Evropske unije Jamila Milović Halilović.

I opozicija u RS mišljenja je da izmjene zakona o RTRS-u idu u pravcu jačanja političkog uticaja na javne emitere.

„Ovo je način da sadašnja Vlada RS stavi pod potpuni patronat RTSR. Ona jeste to i sada, ali ovo bio bio defitivno kraj nezavisnom novinarstvu, bio bi ovo kraj objektivnom informisanju građana RS, kojeg ni do sada nije bilo u punoj mjeri“, smatra funkcioner PDP-a Zoran Đerić.

Predsjednik Narodnog demokratskog pokreta Dragan Čavić kaže:

„Ovakve izmjene zakona nikakvu promjenu neće donijeti u smislu eliminacije političkih uticaja na uređivačke politike ovih javnih servisa, koje plaćamo svi zajedno. I sada postoji politički uticaj, a ovako samo će biti doživljaj još veći.“

Zanimljivo je da je zabrinutost Vlade RS za RTRS dolazi nešto malo više od godinu dana prije narednih opštih izbora u Bosni i Hercegovini.