Dvadeset premijera iz Evrope i cijeloga svijeta okupilo se u Gdanjsku na svečanom obilježavanju sedamdeset godina od početka izbijanja Drugog svjetskog rata.
Prvog septembra 1939. godine Njemačka je napala Poljsku. Tri sedmice kasnije, u skladu sa tajnim sporazumom Molotov-Ribentrop, Sovjetski Savez je okupirao istočnu Poljsku.
Napad Nijemaca na baltički grad Gdanjsk kojeg su svojatali Nijemci i Poljaci smatra se početkom rata koji je odnio više od 50 milijuna ljudskih života.
Poljska je uz prisustvo predsjednika Lecha Kaczynskog, premijera Donalda Tuska i ratnih veterana obilježavanje njemačkog napada započela u zoru pored spomenika herojima Vesterplatea, u 4.45 po lokalnom vremenu kada su prije tačno sedamdeset godina ispaljeni plotuni na poljsko utvrđenje.
Nazisti su inscenirali napad na radio stanicu njemačkom gradiću Glevic, koji se sada zove Glivice, da bi prikazali Poljsku kao agresora i uzvratili masivnom silom.
U zoru 1. septembra 1939. godine njemački bojni brod Schleswig-Holstein otvorio je vatru na poljsko utvrđenje na poluotoku Vesterplate.
Njemačka vojska je istovremeno započela invaziju Poljske na tri fronta. Ovi napadi naveli su Veliku Britaniju i Francusku da dva dana kasnije objave rat Njemačkoj.
Nespremnost Moskve
"Okupili smo se ovdje da se prisjetimo ko je započeo rat, ko je bio napadač, a ko žrtva te agresije. Bez tih činjenica, bez istinitog sjećanja na II svjetski rat ni Poljska ni Evropa ne bi bile sigurne," rekao je Tusk.
Među dvadeset premijera, najzapaženiji je dolazak ruskog, Vladimira Putina, koji je izrazio je žaljenje zbog njemačko-sovjetskog sporazuma o nenapadanju potpisanog 1939. godine i koji u Moskvu stiže u razdoblju vrlo napetih odnosa Moskve i Varšave.
"Da, postoje istorijski problemi koje moramo pažljivi ispitati i pažljivo analizirati sve što je vodilo ka početku ove tragedije 1. septembra 1939., a sve to da se ne bi ponovila ovakva vrsta tragedije u budućnosti," rekao je Putin na konferenciji za štampu sa Tuskom u poljskom gradu Sopotu.
Na poslijepodnevnoj ceremoniji na kojoj je odata počast svim žrtvama rata, njemačka kancelarka Angela Markel je poručila da njena zemlja ne može da izbriše strahovite ratne patnje miliona ali da može i da mora da prihvati odgovornost za taj rat.
"Reči nisu u stanju da opišu šta su ljudi u ratu trpeli," kazala je njemačka kancelarka istakavši posebno stradanje šest miliona Jevreja pobijenih tokom holokausta.
Merkelova kao i šef Evropskog parlamenta Ježi Buzek prije nje, podsjetili su na zajedničku poruku koju su Evropi uputili poljski i nemački biskupi: "Gledajmo u budućnost ne zaboravljajući istoriju. Samo istina može da nas oslobodi, istina koja ništa ne dodaje i ništa ne zaobilazi, ništa ne prećutkuje i nikome ne ispostavlja račun".
U mnogim istočnoevropskim zemljama koje su se pomirile s Njemačkom i dalje vlada nezadovoljstvo zbog nespremnosti Moskve da u potpunosti prizna zločine koje je sovjetska država počinila tokom Drugoga svjetskog rata, kao i brutalnosti koje su pratile njenu kasniju komunističku vladavinu.
Premijeri Rusije Vladimir Putin (L) i Poljske Donald Tusk (D) Ruski ministar vanjskih poslova Sergej Lavrov, u obraćanju studentima moskovskog Instituta za medjunarodne odnose, posebno je govorio o Sovjetskoj armiji koja je, po njegovom mišljenju, jedina bila u stanju pružiti otpor Hitlerovoj Njemačkoj.
"Oni koji falsifisiraju istoriju zaboravljaju što su dobili činjenicom da ih je oslobodila Crvena armija, uključujući i teritorijalne dobitke. Pobjeda nad fažizmom i dogadjaji koji su uslijedili nakon rata, bez obzira šta neko o tome mislio, svim je zemljama centralne, istočne i jugoistočne Evrope, kao i zemljama bivšeg Sovjetskog saveza, priskribilo granice u kojima se i danas nalaze," rekao je Lavrov.
Tusk je za vrijeme susreta s Putinom zatražio od Rusije dokumente koji bi rasvijetlili i pokolj koji su pripadnici Crvene armije učinili nad poljskim oficirima u Katinskoj šumi 1940. godine. Putin se s druge strane izvinio zbog njemačko-sovjetskog sporazuma o nenapadanju potpisanog 1939. godine, koji je predvidio i podjelu Poljske.
Prema očekivanjima promatrača u Gdanjsku pomirenje bi moglo biti i glavna tema razgovora ruskog premijera s njemačkom kancelarkom Angelom Merkel. Ona je, prilikom dolaska na svečanost u Gdanjsk, izjavila kako je "nepravda" protjerivanje 12 miliona Nijemaca iz Poljske poslije poraza nacista.
Markel je ipak insistirala na odgovornosti svoje zemlje za rat rekavši da „Njemačka neće nikada pokušati izbjeći razloge i posljedice svjetskog rata. Mi smo prouzročili neizmjerne patnje u svijetu. Šezdeset miliona mrtvih", naglasila je Angela Merkel.
Početak rata
Koristeći najsavremeniju vojnu tehniku, tenkove, oklopne transportere i avijaciju, Nijemci su od prvog dana napada na svim frontovima potiskivali Poljake i nanosili im velike gubitke.
Mada su Poljaci pružali žilav otpor i pokazivali prave primjere herojstva, hrabrost nije mogla nadoknaditi nedostatak ljudstva i tehnike.
Poljska avijacija je bila onesposobljena za dva dana, i potpuno uništena za dve nedelje. Varšava je 25. septembra, skoro potpuno nezaštićena, bombardovana čitavog dana. Hitler je izvšio inspekciju svojih trupa u Varšavi 5. oktobra 1939. godine.
Njemački tenkovi ulaze u PoljskuU Drugi svjetski rat je na neki način bila uključena većina zemalja u svijetu, i svi naseljeni kontinenti. Gotovo sve zemlje učesnice Prvog svjetskog rata bile su uključene i u Drugi, osim Turske, Španije, Portugala i još nekih zemalja. Bio je to najveći i najskuplji vojni sukob u svjetskoj historiji.
No dok se istoričari i političari danas slažu oko njemačke taktike za početak rata, debata se nastavlja o ulozi pakta Molotov-Ribentrop i njegovog tajnog protokola koji uključuje i kartu na kojoj se vidi kako su se Njemačka i Sovjetski Savez dogovorili da podjele Istočnu Evropu u nacističke i sovjetske zone interesa.
Mnogi u Rusiji i dalje vjeruju da su sovjetske trupe ušle u Poljsku da pomognu u odbrani od nacista a ne kao dio plana o podjeli zemlje.
Kremljin i dalje insistira da su sovjetske snage odigrale odlučujuću ulogu u porazu nacističke Njemačke nakon što je Hitler objavio rat Sovjetskom Savezu u junu 1941., nakon čega je poginulo 20 miliona sovjetskih građana.
Ruski predsjednik Dimitri Medvedev je u proteklim sedmicama kritizirao one koje, po njegovim riječima, interpretiraju Drugi svjetski rat kao "neku vrstu konfrontacije dva totalitarna sistema".
Prvog septembra 1939. godine Njemačka je napala Poljsku. Tri sedmice kasnije, u skladu sa tajnim sporazumom Molotov-Ribentrop, Sovjetski Savez je okupirao istočnu Poljsku.
Napad Nijemaca na baltički grad Gdanjsk kojeg su svojatali Nijemci i Poljaci smatra se početkom rata koji je odnio više od 50 milijuna ljudskih života.
Nazisti su inscenirali napad na radio stanicu njemačkom gradiću Glevic, koji se sada zove Glivice, da bi prikazali Poljsku kao agresora i uzvratili masivnom silom.
U zoru 1. septembra 1939. godine njemački bojni brod Schleswig-Holstein otvorio je vatru na poljsko utvrđenje na poluotoku Vesterplate.
Njemačka vojska je istovremeno započela invaziju Poljske na tri fronta. Ovi napadi naveli su Veliku Britaniju i Francusku da dva dana kasnije objave rat Njemačkoj.
Nespremnost Moskve
"Okupili smo se ovdje da se prisjetimo ko je započeo rat, ko je bio napadač, a ko žrtva te agresije. Bez tih činjenica, bez istinitog sjećanja na II svjetski rat ni Poljska ni Evropa ne bi bile sigurne," rekao je Tusk.
Među dvadeset premijera, najzapaženiji je dolazak ruskog, Vladimira Putina, koji je izrazio je žaljenje zbog njemačko-sovjetskog sporazuma o nenapadanju potpisanog 1939. godine i koji u Moskvu stiže u razdoblju vrlo napetih odnosa Moskve i Varšave.
"Da, postoje istorijski problemi koje moramo pažljivi ispitati i pažljivo analizirati sve što je vodilo ka početku ove tragedije 1. septembra 1939., a sve to da se ne bi ponovila ovakva vrsta tragedije u budućnosti," rekao je Putin na konferenciji za štampu sa Tuskom u poljskom gradu Sopotu.
Na poslijepodnevnoj ceremoniji na kojoj je odata počast svim žrtvama rata, njemačka kancelarka Angela Markel je poručila da njena zemlja ne može da izbriše strahovite ratne patnje miliona ali da može i da mora da prihvati odgovornost za taj rat.
"Reči nisu u stanju da opišu šta su ljudi u ratu trpeli," kazala je njemačka kancelarka istakavši posebno stradanje šest miliona Jevreja pobijenih tokom holokausta.
Merkelova kao i šef Evropskog parlamenta Ježi Buzek prije nje, podsjetili su na zajedničku poruku koju su Evropi uputili poljski i nemački biskupi: "Gledajmo u budućnost ne zaboravljajući istoriju. Samo istina može da nas oslobodi, istina koja ništa ne dodaje i ništa ne zaobilazi, ništa ne prećutkuje i nikome ne ispostavlja račun".
U mnogim istočnoevropskim zemljama koje su se pomirile s Njemačkom i dalje vlada nezadovoljstvo zbog nespremnosti Moskve da u potpunosti prizna zločine koje je sovjetska država počinila tokom Drugoga svjetskog rata, kao i brutalnosti koje su pratile njenu kasniju komunističku vladavinu.
"Oni koji falsifisiraju istoriju zaboravljaju što su dobili činjenicom da ih je oslobodila Crvena armija, uključujući i teritorijalne dobitke. Pobjeda nad fažizmom i dogadjaji koji su uslijedili nakon rata, bez obzira šta neko o tome mislio, svim je zemljama centralne, istočne i jugoistočne Evrope, kao i zemljama bivšeg Sovjetskog saveza, priskribilo granice u kojima se i danas nalaze," rekao je Lavrov.
Tusk je za vrijeme susreta s Putinom zatražio od Rusije dokumente koji bi rasvijetlili i pokolj koji su pripadnici Crvene armije učinili nad poljskim oficirima u Katinskoj šumi 1940. godine. Putin se s druge strane izvinio zbog njemačko-sovjetskog sporazuma o nenapadanju potpisanog 1939. godine, koji je predvidio i podjelu Poljske.
Prema očekivanjima promatrača u Gdanjsku pomirenje bi moglo biti i glavna tema razgovora ruskog premijera s njemačkom kancelarkom Angelom Merkel. Ona je, prilikom dolaska na svečanost u Gdanjsk, izjavila kako je "nepravda" protjerivanje 12 miliona Nijemaca iz Poljske poslije poraza nacista.
Markel je ipak insistirala na odgovornosti svoje zemlje za rat rekavši da „Njemačka neće nikada pokušati izbjeći razloge i posljedice svjetskog rata. Mi smo prouzročili neizmjerne patnje u svijetu. Šezdeset miliona mrtvih", naglasila je Angela Merkel.
Početak rata
Koristeći najsavremeniju vojnu tehniku, tenkove, oklopne transportere i avijaciju, Nijemci su od prvog dana napada na svim frontovima potiskivali Poljake i nanosili im velike gubitke.
Mada su Poljaci pružali žilav otpor i pokazivali prave primjere herojstva, hrabrost nije mogla nadoknaditi nedostatak ljudstva i tehnike.
Poljska avijacija je bila onesposobljena za dva dana, i potpuno uništena za dve nedelje. Varšava je 25. septembra, skoro potpuno nezaštićena, bombardovana čitavog dana. Hitler je izvšio inspekciju svojih trupa u Varšavi 5. oktobra 1939. godine.
No dok se istoričari i političari danas slažu oko njemačke taktike za početak rata, debata se nastavlja o ulozi pakta Molotov-Ribentrop i njegovog tajnog protokola koji uključuje i kartu na kojoj se vidi kako su se Njemačka i Sovjetski Savez dogovorili da podjele Istočnu Evropu u nacističke i sovjetske zone interesa.
Mnogi u Rusiji i dalje vjeruju da su sovjetske trupe ušle u Poljsku da pomognu u odbrani od nacista a ne kao dio plana o podjeli zemlje.
Kremljin i dalje insistira da su sovjetske snage odigrale odlučujuću ulogu u porazu nacističke Njemačke nakon što je Hitler objavio rat Sovjetskom Savezu u junu 1941., nakon čega je poginulo 20 miliona sovjetskih građana.
Ruski predsjednik Dimitri Medvedev je u proteklim sedmicama kritizirao one koje, po njegovim riječima, interpretiraju Drugi svjetski rat kao "neku vrstu konfrontacije dva totalitarna sistema".
