Da li birači u Crnoj Gori strahuju od promjena

Jedina vlast u regionu, koja se 20 godina nije mijenjala, je ona u Crnoj Gori. Ugledna njemačka fondacija „Fridrih Ebert“, u posljednjoj analizi o Crnoj Gori, među ostalim konstatuje da je Đukanovićev život u vrhu crnogorske zajednice dokaz visoke političke inteligencije, ali i bezobzirnosti i ideološke podobnosti, poput kameleona.

Za šefove tri najbitnije opozicione partije - SNP, Nove i PzP, navedeno je da su međusobno posvađani bez lijeka „i da zbog toga, opozicija u očima javnosti, nije u stanju da ponudi realistična i konzistentna rješenja za probleme društva, a da dublji razlog za izopštenje ove tri partije iz vlasti leži u borbi za nacionalni identitet, zbog čega postoji strah da promjena Vlade ne bi bila samo izmjena elite u vrhu države, nego da bi egzistencija same države bila dovedena u pitanje.“

Da to samo ne misle stranci o Crnoj Gori, potvrđuje i predsjednik Parlamenta, Ranko Krivokapić, koji je za čelne iz DPS-a, Mila Đukanovića i Filip Vujanovića, rekao „da vode, po Crnu Goru, opasnu politiku u identitetskoj i oblasti privatizacije“, ali da će njegova, Socijaldemokratska partija, ostati u koaliciji sa njima jer, kako ističe, na političkoj sceni ne vidi nikog s kim bi mogao sarađivati.

U čemu je objašnjenje dugovječnosti vladajućeg DPS-a? Da li u tome što se građanima dopada kako radi u javnom interesu, ili je prije odgovor u nedostatku ubjedljive alternative i strahu od promjena?

U traženju objašnjenja za dugovječnost vlasti u Crnoj Gori, koja je na javnu scenu stupila još krajem 80-tih, u takozvanoj antibirokratskoj revoluciji, rušeći staru komunističku gardu, koja nije bila po volji Slobodana Miloševića, politički analitičar Miloš Bešić nabraja nekoliko faktora.

Među njima je taj što je vladajuća partija monopolizovala sve resurse koje je naslijedila iz jednopartijskog sistema, što je mladu političku elitu, koja je preuzela vlast na ulici, predvodio Milo Đukanović, koji je uspješno savladao tehnologiju vladanja, što je njegova DPS mijenjala ideološku matricu od ekstremno prosrpske do ekstremno proevropske, ali i time što je pro-aktivnom spoljnom i regionalnom politikom pridobila naklonost glavnih igrača međunarodne zajednice.

Na sve to Bešić nadovezuje slabost opozicije, koju dijeli na prosrpsku i pseudo-građansku:

„Opozicije nema tu vrstu snage da u u legitimnom političkom sistemu dovodi u pitanje vlast, a da ne dovodi u pitanje nezavisnost Crne Gore. Takva struktura opozicije i metod njenog političkog delovanja, pokazuje nesposobnost da u političkim elitama, u samim opozicionim strukturama, prepoznaju okolnosti i nametnu različite alternativne diskurse, da svojim političkim delovanjem uspeju da mobilišu veliko nezadovoljstvo, koje postoji u javnom mnijenju“

Štete po društvo

Dugogodišnji lider opozicije i bivši predsjednik Socijalističke Narodne partije, Predrag Bulatović, međutim, odbacuje tezu da je njegova partija više oponirala crnogorskoj nezavisnosti, nego vlasti, i kao ključni razlog dvodecenijskog opstanka Đukanovićevog režima navodi taj što je Crna Gora mala.

„Radi se o malom biračkom tijelu i onda je moguće neposredno uticati na volju gotovo svakog birača. Partije na vlasti su u stanju da obezbijede siguran glas, da obezbijede jednom potencijalno velikom broju birača ono što im individualno treba. Suština je upravo u tome. Tu je i niz drugih faktora, među kojima jeste i uticaj medija i državnog novca. Naravno, ni u kojem slučaju ne sporim jedan položaj opozicije i njeno konstantno usitnjavanje i cijepanje“, kaže Bulatović.

U vladajućoj DPS, tajnu svog opstanka na vlasti, tumače time što su se svih prethodnih godina odgovorno odnosili prema problemima koji su tištali Crnu Goru.

„Crna Gora je jedina od republika bivše Jugoslavije koja nije ušla u rat, niti je bilo direktnih ratnih razaranja. To je država koja se krajnje odgovorno odnosila prema politici Slobodana Miloševića. To je država koja je krajnje odgovorno riješila državno-pravni status. Ono što je posebne važno, Crna Gora sada ima veliki izazov, a to je da postane članice EU“, navodi visoki funkcioner DPS-a Zoran Vukčević.

Kako god ko tumačio tajnu dvadesetdvogodišnjeg trajanja jedne te iste vlasti u Crnoj Gori, njena nesmjenjivost imala je štetne posljedice po crnogorsko društvo, slabeći institucije države i usporavajući njen demokratski razvoj.

„To nije dobro jer dobro je kada se vlast menja. To dovodi čitav politički sistem u jednu normalnu situaciju, u kojoj svaka politička elita, za vreme dok vlada, razume i shvata da će biti smenjena i to povećava njihov nivo odgovornosti“, ocjenjuje Miloš Bešić.

Pošto se Crna Gora približava parlamentarnim izborima, postavlja se pitanje da li će na njima, poslije 22 godine, doći do promjene vladajućeg establišmenta? To što se u međuvremenu nagomilavaju društveni problemi, umnožavaju afere, a korupcija i kriminal cvjetaju, prema riječima Predraga Bulatovića, vlast može uzdrmati, ali ne mora biti presudno za njenu smjenu.

Međutim, upravo sve teža ekonomska situacija, pristigli računi iz prošlosti, koji se odnose na korupciju, sve bolje organizovanje opozicije i formiranje novih partija kao alternative, mogu dovesti u pitanje dugovječnost vladavine DPS-a, ocjenjuje analitičar Miloš Bešić, i zaključuje:

„Sve da je DPS najbolja partija na svetu i da su najbolje vladali, mislim da je za budućnost i razvoj demokratije u Crnoj Gori, kao i za crnogorsko društvo, smjena vlasti veoma važna.“