Evropska unija (EU) poziva sve političke aktere u Crnoj Gori da rade na smanjivanju tenzija, i da riješe trenutnu situaciju, međusobnim konsultacijama i konsenzusom, poručila je šefica delegacije EU u Podgorici Oana Kristina Popa.
“Crna Gora ima demokratski legitimitet. To je demokratska država i svoje probleme treba da rješava u državnim institucijama, a ne na ulici”, kaže Popa.
Poziv iz EU dolazi u trenutku kulminacije političke krize izazvane prijedlogom za izglasavanje nepovjerenja Vladi, koju je inicirao potpredsjednik Vlade Dritan Abazović, i najnovijim prijedlogom premijera Zdravka Krivokapića da se skrati mandat Skupštini.
Pozivu iz EU pridružila se Ambasada Njemačke u Podgorici koja je povodom aktuelne političke krize saopštila da Crna Gora probleme treba da rješava unutar institucija, a ne na ulici.
“Ambasador Robert Veber je saglasan da Evropska unija i zemlje članice neće odlučivati ko će biti u crnogorskoj Vladi, već da taj proces država sama treba da vodi i probleme da rješava unutar institucija, a ne na ulici”, navela je u petak 21. januara Ambasada Njemačke u Crnoj Gori, na svojoj Fejsbuk stranici.
Predsjednik Skupštine Aleksa Bečić je za 4. februar zakazao glasanje prvo o skraćenju mandata Skupštini, a potom i o Inicijativi za nepovjerenje Vladi. Odluka o skraćenju mandata Skupštini ili obaranju Vlade se donosi većinom glasova svih poslanika u Parlamentu.
Političke tenzije u susret glasanju
Da su pojačane političke tenzije u Crnoj Gori, govori rasprava na skupštinskom Odboru za bezbjednost između poslanika dvije vladajuće stranke Demokrata i Građanskog pokreta URA.
Tokom diskusije poslanik Demokrata Vladimir Martinović je optužio lidere URA Dritana Abazovića za izdaju izborne volje građana i kolaboraciju sa opozicijom.
“Uzeti narodu izbornu volju je najveća izdaja u istoriji Crne Gore. I ranije sam pozivao da to ne čine i ne tjeraju građane na ulice kako bi branili izbornu volju”, rekao je Martinović koji je saopštio da se zalaže za vanredne izbore.
Poslanik URA Miloš Konatar je odbacio ocjene da je riječ o izdaji izborne volje i uzvratio optužbom da dio parlamentarne većine strahuje od gubljenja fotelja:
”I ranije je bio isti narativ da je izdajnik onaj ko je protivnik pozicijama i foteljama. Sad su ponovo ugrožene fotelje i sad se opet pominje izdaja”, rekao je Konatar.
U međuvremenu, Demokrate su podržale građane koji se okupljaju protestujući protiv, kako je saopšteno, prekrajanja izborne volje građana. Od predaje Inicijative za izglasavanje nepovjerenja Vladi, u nekoliko gradova su zabilježeni jednočasovni protesti na kojima se okupljalo po nekoliko stotina građana.
Premijer traži vanredne izbore
Premijer Krivokapić je Skupštini 20. januara dostavio je prijedlog o skraćenju mandata Skupštini, uz obrazloženje da su vanredni parlamentarni izbori jedino demokratsko rješenje za prevazilaženje postojeće političke krize.
Krivokapić je tada ocijenio da Vlada i aktuelni sastav Skupštine ne mogu da vrše Ustavom preuzete nadležnosti zbog pokretanja postupka za rušenja Vlade.
Prethodno su (19. januara) poslanici dosadašnje vlasti iz Građanskog pokreta URA vicepremijera Dritana Abazovića, uz podršku opozicije, na čelu sa Demokratskom partijom socijalista Mila Đukanovića, podnijeli Inicijativu za izglasavanje nepovjerenja Krivokapićevoj Vladi.
Predlog su podržali poslanički klubovi koji imaju 44 poslanika od ukupno 81 u crnogorskom Parlamentu.
Tada je poručeno da ukoliko se utvrdi da Vlada nema podršku, Abazovićeva URA je ponudila svim poslanicima “manjinsku Vladu, bez učešća DPS i Demokratskog fronta”.
Iako u manjinskoj Vladi ne bi bilo mjesta za najjaču opozicionu Demokratsku partiju socijalista (DPS), predsjednika Mila Đukanovića i najvećeg konstituenta dosadašnje vladajuće većine, prosrpskog Demokratskog fronta (DF), URA je zatražila njihovu podršku u parlamentu za taj model.
Potpredsjednik Vlade i lider URA Dritan Abazović je tada konstatovao da je manjinska Vlada “odgovor na višemjesečnu krizu i činjenicu da postojeća Vlada Krivokapića nema podršku parlamentarne većine”.
Građanski pokret URA sa Savezom građana Civis je dio dosadašnje parlamentarne većine koja je na izborima avgusta 2020. godine sa prosrpskim DF i Demokratama osvojili 41 od 81 poslaničkog mjesta.
Uslijedio je Krivokapićev odgovor u vidu Prijedloga da se skrati mandat Skupštini.
Ko će glasati za skraćenje mandata Skupštini
Na upit Radija Slobodna Evropa informativnoj službi Vlade, na čije glasove premijer Krivokapić računa u parlamentu za svoj Prijedlog o skraćenju mandata Skupštini, nijesmo dobili odgovor.
Politički analitičar Dragiša Janjušević iz Centra za političku edukaciju za RSE kaže da Krivokapić pokušava da iznađe rešenje i skrati mandat Skupštini, kako bi preduprijedio namjeru Abazovića za izglasavanje nepovjerenja Vladi. Janjušević smatra da premijer računa na moguću podršku dijela poslanika najjače opozicione DPS-a:
“Krivokapić vjerovatno razmišlja da nijesu svi u DPS-u prezadovoljni Abazovićevim prijedlogom, da podrže manjinsku Vladu u kojoj neće učestvovati. Premijer vjerovatno računa da bi dio DPS prije glasao za skraćenje mandata Skuptini nego za projekat manjinske vlade. Pogotovo zbog najave da će se manjinska Vlada baviti Zakonom o porijeklom imovine, deblokadom tužilaštva i pravosudnih organa”.
Reakcije na prijedlog za skraćenje mandata Skupštini
Međutim, u prvoj reakciji na Krivokapićev prijedlog o skraćenju mandata Skupštini, Đukanovićev opozicioni DPS je poručio da premijer za svoj prijedlog nema podršku poslanika. To je na svom tviteru napisao potpredsjednik DPS i gradonačelnik Podgorice Ivan Vuković.
Iz DPS- a kao i opozicionih Socijaldemokrata su ranije poručili da će podržati svaku inicijativu koja ruši Krivokapićevu Vladu.
A URA, kao pokretač Inicijative za izglasavanje nepovjerenja Vladi, smatra da je premijerov prijedlog o skraćenju mandata Skupštini - “potez očajnika”.
Za najjači savez vladajuće većine Demokratski front najprihvatljivije rješenje za izlazak iz krize je održavanje vanrednih parlamentarnih izbora, objavio je Slaven Radunović na partijskom Fejzbuk profilu. Istovremeno DF nije želio da se izjašnjava o Prijedlogu premijera Krivokapića o skraćenju mandata Skupštini već je najavio da će razmotriti njenu zakonsku utemeljenost.
Naglašavajući da je teško procjeniti da li će premijer Krivokapić uspjeti u namjeri da skrati mandat Skupštini, politički analitičar Dragiša Janjušević smatra da je autoritet premijera Krivokapića narušen.
“Autoritet Krivokapića je dodatno narušen činjenicom da je imao sve tanju podršku u Parlamentu i da ima podjelu među samim ministrima u Vladi. On nema političku partiju što je specifična okolnost i ja ne znam kako on sad može dodatno da ostvaruje uticaj i pravi političke projekcije a nalazi se na ozbiljnom i složenom političkom terenu”, kazao je Janjušević.
Zdravko Krivokapić je na izborima u avgustu 2020. godine, kao nestranačka ličnost bio na čelu izborne liste predvođene Demokratskim frontom.
Na osnovu izbornog rezultata, Krivokapić je izabran za premijera 4. decembra 2020. godine, glasovima poslanika tri pobjedničke koalicije predvođene Demokratskim frontom, Demokratama i GP URA.
Od samog početka djelovanja Vlade, članice parlamentarne većine su dominantno bile nezadovoljne radom Vlade, u kojoj nije bilo ministra iz ovih političkih stranaka. Stranke parlamentarne većine su dva puta pokušale da rekonstruišu Vladu, međutim zbog međusobnih sukoba ni jedan prijedlog nije prihvaćen.
Facebook Forum