Sve vlade nastoje da u dipomatskim odnosima zaštite interese svog biznisa što je potpuno legitimno, rekla je za Radio Slobodna Evropa Gordana Đurović, crnogorski ministar za ekonomske odnose sa inostranstvom i evropske integracije, govoreći o diplomatiji u funkciji ostvarenja državnih ekonomskih interesa, dodajući da je to zastupljeno u politici međunarodnih ekonomskih odnosa svih savremenih ekonomskih sistema Evrope i svijeta:
„Svakako da je sastavni dio međunarodnih ekonomskih odnosa i bilateralnih odnosa između zemalja i ekonomska diplomatija, što znači da u tom kontekstu svi razgovori na najvišem nivou, na nivou ministarstava i na nivou biznis asocijacije i konkretnih preduzeća podrazumijevaju vrlo specifično lobiranje za interese svoga biznisa.“
U jednom dosta dugom periodu primat je imala politička diplomatija, ali je takav pristup odavno prevaziđen, smatra Svetozar Jovićević, predsjednik Upravnog odbora Grupe za promjene i nekadašnjih ambasador SR Jugoslavije u Burmi, koji dodaje da je posljednjih godina u prvi plan došla ekonomska strana diplomatije. Mislim da je do pomaka u tom smislu došlo još u Jugoslaviji prije raspada, rekao je Jovićević:
„I u Crnoj Gori se to dešava. Vidjeli ste učestale posjete britanskog ambasadora kada je bilo u pitanju korišćenje, odnosno angažovanje jedne engleske firme oko korišćenja i otkrivanja rezervi gasa u Crnoj Gori. Da ne govorim i ove najnovije u vezi angažmana Mađarske, mađarskih diplomatskih pradstavnika, pa i ruskih, naročito ruskih diplomatskih predstavnika.“
Političko-ekonomski uticaj Rusije, koji se ogledao serijom posjeta važnih činilaca ruskog privrednog i političkog života, značajan dio javnosti je ocijenio kao svojevrstan politički pritisak, a koji je vjerovatno započet boravkom tadašnjeg šefa ruske diplomatije Igora Ivanova u Crnoj Gori polovinom septembra 2003., kada je na Svetom Stefanu razgovarao sa crnogorskim predsjednikom Filipom Vujanovićem i premijerom Milom Đukanovićem. Tom prilikom je ocijenjeno da za ruski kapital ima mjesta u Crnoj Gori. Potom, početkom 2004. u Crnoj Gori boravi državno-privredna delegacija Rusije koju je predvodio ruski ministar za vanredne situacije Sergej Šojgu. Razgovori su se odvijali na temu privatizacije najvažnijih crnogorskih preduzeća, podgoričkog Kombinata aluminijuma, Telekom-a, nikšićke Željezare i turističkih kapaciteta.
Vrhunac ruske diplomatske inicijative vjerovatno predstavlja posjeta Borisa Grizlova, predsjednika ruske Dume Crnoj Gori polovinom ljeta 2004. kada je Grizlov, rekavši da je ruska firma „Rusal“ najbolje rješenje za privatizaciju Kombinata aluminijuma, rekao i da je ruski biznis zainteresovan za Crnu Goru i to „ne samo zbog dobiti, nego i zbog bratskih osjećanja“. Crnogorska javnost je tada bila prilično revoltirana, po opštoj ocjeni, diplomatski neodmjerenom izjavom predsjednika Dume, da će tender za prodaju KAP-a biti raspisan u narednih 20 dana. Tada su se mogle čuti i ocjene da su diplomatska sredstva prerasla u instrument pritiska.
Ne treba odvajati nijednu zemlju sa aspekta stepena agresivnosti u razvoju ekonomske diplomatije, kaže Gordana Đurović, crnogorski ministar za ekonomske odnose sa inostranstvom i evropske integracije:
„To je sasvim primjereno današnjem obliku međunarodnih ekonomskih odnosa i diplomatije u cjelini. Mislim da ekonomska diplomatija ustvari ima trend snaženja, da je sve prisutnija i da predstavlja sasvim dozvoljen način ponašanja.“
Svetozara Jovićevića, predsjednika Upravnog odbora Grupe za promjene, smo pitali šta zapravo čini granicu koja razdvaja diplomatiju od pritiska:
„Jedna prefinjena diplomatija ima određenu mjeru da to ne izgleda grubo, da ne povrijedi domaćina, da ne izazove suprotan efekat, ali da se razumijemo, radila ona to prefinjeno ili ne - ekonomski interes je veoma, veoma prisutan.“
Analitičarima i ukupnoj javnosti preostaje samo da nagađa o eventualnim vezama između raznih državničkih posjeta i privatizacija najznačajnijih crnogorskih preduzeća, odnosno posjete mađarskog predsjednika Ferenca Madla septembra 2004., uoči privatizacije Telekoma koji je prodat baš Magyar Telekomu, ili ulaska francuske Societe Generale ili austrijske Hipo Banke u Crnu Goru i blagonaklonijeg stava ovih država u odnosu na sadašnju i buduću državnu i spoljnopolitičku poziciju Crne Gore.
„Svakako da je sastavni dio međunarodnih ekonomskih odnosa i bilateralnih odnosa između zemalja i ekonomska diplomatija, što znači da u tom kontekstu svi razgovori na najvišem nivou, na nivou ministarstava i na nivou biznis asocijacije i konkretnih preduzeća podrazumijevaju vrlo specifično lobiranje za interese svoga biznisa.“
U jednom dosta dugom periodu primat je imala politička diplomatija, ali je takav pristup odavno prevaziđen, smatra Svetozar Jovićević, predsjednik Upravnog odbora Grupe za promjene i nekadašnjih ambasador SR Jugoslavije u Burmi, koji dodaje da je posljednjih godina u prvi plan došla ekonomska strana diplomatije. Mislim da je do pomaka u tom smislu došlo još u Jugoslaviji prije raspada, rekao je Jovićević:
„I u Crnoj Gori se to dešava. Vidjeli ste učestale posjete britanskog ambasadora kada je bilo u pitanju korišćenje, odnosno angažovanje jedne engleske firme oko korišćenja i otkrivanja rezervi gasa u Crnoj Gori. Da ne govorim i ove najnovije u vezi angažmana Mađarske, mađarskih diplomatskih pradstavnika, pa i ruskih, naročito ruskih diplomatskih predstavnika.“
Političko-ekonomski uticaj Rusije, koji se ogledao serijom posjeta važnih činilaca ruskog privrednog i političkog života, značajan dio javnosti je ocijenio kao svojevrstan politički pritisak, a koji je vjerovatno započet boravkom tadašnjeg šefa ruske diplomatije Igora Ivanova u Crnoj Gori polovinom septembra 2003., kada je na Svetom Stefanu razgovarao sa crnogorskim predsjednikom Filipom Vujanovićem i premijerom Milom Đukanovićem. Tom prilikom je ocijenjeno da za ruski kapital ima mjesta u Crnoj Gori. Potom, početkom 2004. u Crnoj Gori boravi državno-privredna delegacija Rusije koju je predvodio ruski ministar za vanredne situacije Sergej Šojgu. Razgovori su se odvijali na temu privatizacije najvažnijih crnogorskih preduzeća, podgoričkog Kombinata aluminijuma, Telekom-a, nikšićke Željezare i turističkih kapaciteta.
Vrhunac ruske diplomatske inicijative vjerovatno predstavlja posjeta Borisa Grizlova, predsjednika ruske Dume Crnoj Gori polovinom ljeta 2004. kada je Grizlov, rekavši da je ruska firma „Rusal“ najbolje rješenje za privatizaciju Kombinata aluminijuma, rekao i da je ruski biznis zainteresovan za Crnu Goru i to „ne samo zbog dobiti, nego i zbog bratskih osjećanja“. Crnogorska javnost je tada bila prilično revoltirana, po opštoj ocjeni, diplomatski neodmjerenom izjavom predsjednika Dume, da će tender za prodaju KAP-a biti raspisan u narednih 20 dana. Tada su se mogle čuti i ocjene da su diplomatska sredstva prerasla u instrument pritiska.
Ne treba odvajati nijednu zemlju sa aspekta stepena agresivnosti u razvoju ekonomske diplomatije, kaže Gordana Đurović, crnogorski ministar za ekonomske odnose sa inostranstvom i evropske integracije:
„To je sasvim primjereno današnjem obliku međunarodnih ekonomskih odnosa i diplomatije u cjelini. Mislim da ekonomska diplomatija ustvari ima trend snaženja, da je sve prisutnija i da predstavlja sasvim dozvoljen način ponašanja.“
Svetozara Jovićevića, predsjednika Upravnog odbora Grupe za promjene, smo pitali šta zapravo čini granicu koja razdvaja diplomatiju od pritiska:
„Jedna prefinjena diplomatija ima određenu mjeru da to ne izgleda grubo, da ne povrijedi domaćina, da ne izazove suprotan efekat, ali da se razumijemo, radila ona to prefinjeno ili ne - ekonomski interes je veoma, veoma prisutan.“
Analitičarima i ukupnoj javnosti preostaje samo da nagađa o eventualnim vezama između raznih državničkih posjeta i privatizacija najznačajnijih crnogorskih preduzeća, odnosno posjete mađarskog predsjednika Ferenca Madla septembra 2004., uoči privatizacije Telekoma koji je prodat baš Magyar Telekomu, ili ulaska francuske Societe Generale ili austrijske Hipo Banke u Crnu Goru i blagonaklonijeg stava ovih država u odnosu na sadašnju i buduću državnu i spoljnopolitičku poziciju Crne Gore.
