Zvanični rezultati lokalnih izbora u Severnoj Makedoniji nisu saopšteni u večeri nakon zatvaranja birališta u nedelju 17. oktobra. Dok brojanje glasova traje, iz partije premijera Zorana Zaeva su saopštili da su ostvarili pobedu u glavnom gradu Skoplju, dok je vodeća opoziciona VMRO DPMNE navela da su ostvarili pobedu u većini opština u prvom krugu ili da nastavljaju bitku u drugom.
Ovi izbori su bili prvi test za političke snage koje predvodi Zoran Zaev, nakon što su jula 2020. ostvarili tanku izbornu pobedu na parlamentarnim izborima, te potom u savezu sa partijom albanske manjine formirali državnu vladu.
Produženo glasanje
Izborni dan na prvom krugu lokalnih izbora u Severnoj Makedoniji, sedmih od osamostaljenja države, završen je u nedelju (17. oktobra) iza 20 časova sa kašnjenjem više od sat vremena zbog tehničkih problema sa uređajima za čitanje otisaka prstiju.
Prema podacima Državne izborne komisije, izlaznost na lokalnim izborima do 18.30 časova bila je 49,1 odsto.
Glasanje je i nakon 19 sati bilo nastavljeno na onim biračkim mestima gde je bilo određenih prekida u toku dana, zbog tehničkih problema sa uređajima za čitanje otisaka prstiju. Dodatno kašnjenje je bilo i zbog poštivanja protokola zbog pandemije Kovida-19.
Procene partija
Po zatvaranju biračkih mesta počelo je prebrojavanje glasova, a partije su već pre ponoći počele sa objavljivanjem svojih rezultata.
Generalni sekretar vladajućeg Socijaldemokratskog saveza (SDSM) Ljupčo Nikolovski je saopštio da njihov kandidat Petre Šilegov vodi na izborima za gradonačelnika Grada Skoplja. On je dodao da su, prema podacima kojima raspolaže ova partija, njihovi kandidati pobedili još u prvom krugu ili vode u najmanje 25 opština.
“Lokalni izbori uvek imaju i drugi krug. SDSM će osvojiti više gradonačelničkih mesta u drugom krugu, jer ima veći koalicioni potencijal od VMRO DPMNE”, istakao je Nikolovski.
Lider opozicione VMRO DPMNE, Hristijan Mickoski je objavio da je njegova partija postigla odlične rezultate na lokalnim izborima i da su njihovi kandidati u većem delu opština pobedili ili idu u drugi krug sa prednošću.
“Hvala narode Makedonije. Ovo je tvoja pobeda. Ovo je pobeda, ali ovo je i odgovornost. Verujte da vas nećemo izneveriti”, istakao je Mickoski na pres konferenciji nešto pre ponoći.
Ali Ahmeti, predsednik Demokratske Unije za integraciju (DUI), partije Albanaca koja je koalicioni partner SDSM-a u Vladi Severne Makedonije, proglasio je pobedu u prvom krugu opštinama Saraj, Plasnica i Lipkovo, te naveo da je ta partija u prednosti u mnogim drugim opštinama.
Sa druge strane, Alijansa za Albance, koja je imala predizborni dogovor sa VMRO DPMNE, saopštila je da su njihovi kandidati pobedili u Gostivaru i Debaru. Lider partije Zijadin Sela naveo je da kandidati za gradonačelnike iz Alijanse idu u drugi izborni krug u još 5 opština.
Posle prvog kruga izbora biće izabrani svi saveti opština i Grada Skoplja, kao i oni kandidati za gradonačelnike koji osvoje preko 50 odsto od ukupnog broja glasača.
Drugi krug izbora zakazan je za 31. oktobar, a kampanja za taj krug završava se 29. oktobra u ponoć.
Ministar unutrašnjih poslova zadovoljan
Ministar unutrašnjih poslova Oliver Spasovski je na pres konferenciji čestitao svim građanima izborni dan, koji je, prema njegovim rečima, prošao u mirnoj i fer atmosferi.
“Ministarstvo nije registrovalo ozbiljnija narušavanja izbornog procesa i javnog reda i mira u toku glasanja. Registrovano je 40 odsto manje prijavljenih problema u poređenju sa parlamentarnim izborima u julu 2020. godine. Danas je prijavljen 91 problem, za razliku od prošlih izbora, kada je prijavljen 151 događaj”, rekao je Spasovski.
Vladajuća stranka tvrdi da su izbori bili fer i demokratski
Generalni sekretar vladajućeg SDS-a Ljupčo Nikolovski je na pres konferenciji nakon izbora izjavio da je makedonska demokratija pred još jednom pobedom sa fer, demokratskim, profesionalnim evropskim izborima za gradonačelnike i savetnike.
“Republika Severna Makedonija je danas organizovala izbore na kojima građani trebaju izabrati kakve opštine i kakve gradonačelnike i savetnike žele da vode njihove opštine. Naša zemlja je danas članica NATO-a, posle 20 godina smo organizovali popis i nalazimo se pred početak pregovora sa EU. Opštine moraju biti orijentisane i da budu servis građana, a verujem da će građani danas zastati iza dela, projekata i napretka države i opština”, istakao je Nikolovski.
Opoziciona VMRO DPMNE tvrdi da je bilo neregularnosti
Na prvoj konferenciji za medije po završetku glasanja, opoziciona stranka VMRO DPMNE je saopštila da su na lokalnim izborima zabeležene neregularnosti, narušavanje izbornog procesa i koruptivno delovanje vlasti.
“Na vlasti u državi imamo garnituru koja je ogrezla u kriminalu i korupciji i shodno tome, imali smo i takve izbore. Juče i danas imali smo kršenje izborne tišine, zastrašivanja, pritiske i ucene od strane nosioca javnih funkcija, zloupotrebu državnih resursa za partijske ciljeve”, rekao je Mile Lefkov iz VMRO DPMNE.
On je dodao da su podneli prigovore za sve ove incidente.
Inače, na izborima u 80 opština i Gradu Skoplju, kao posebnoj administrativnoj jedinici, nešto više od milion i 800.000 građana biralo je gradonačelnike i članove opštinskih saveta. U trci je 299 kandidata za gradonačelnike i skoro 11.000 kandidata iz 572 liste za 1.347 mesta u savetima lokalnih samouprava.
Na konferenciji za novinare u toku izbornog dana portparolka DIK Ljupka Gugučevska je rekla kako se izbori odvijaju neometano te da je na određenom broju biračkih mesta bilo prekida "zbog lošeg rukovanja terminalima za otisak prsta i lošeg kvaliteta baze otisaka".
Gugučevska je navela da su problemi brzo rešavani i da se "nije desilo da neki birač nije mogao da ostvari pravo glasa".
Glasanje uz COVID-protokole
Kod osoba koje su pozitivne na COVID-19, onih koji su u samoizolaciji i lica u izolaciji, glasanje se izvodilo u prisustvu timova sastavljenih od medicinskog osoblja.
Ovo su bili drugi izbori u Severnoj Makedoniji održani u vreme pandemije korona virusa. Prethodno je to bio slučaj sa parlamentarnim izborima u julu 2020. godine, sa specijalnim COVID-protokolima.
I ovi izbori su održani sa strogim protokolima za sprečavanje širenja korona virusa.
Ovo su bili sedmi lokalni izbori od nezavisnosti države, ali i treći na kojima se biraju gradonačelnici i savetnici u 80 opština i Gradu Skoplju.
Iako političke partije ističu da im je svaka opština jednako važna, od onoga što se moglo videti u kampanji može se zaključiti da su im veći gradovi važniji, a naročito osvajanje vlasti u glavnom gradu. U Skoplju je 12 kandidata za gradonačelnika i 15 savetničkih lista.
Osim partijskih, na ovim izborima je 25 nezavisnih kandidata za gradonačelnike, kao i 57 nezavisnih savetničkih listi koje su skupile neophodne potpise građana kako bi se kandidovale.
Kao i na svim lokalnim izborima, veoma je teško odrediti favorite za osvajanje najviše glasova. Ipak, ankete koje su objavljene pre nekoliko dana, ukazale su na to da će velike partije osvojiti najveći deo kolača.
Novitet na izborima bili su fingerprint aparati
Novo na ovim izborima bilo je da su glasači identifikovani preko aparata za čitanje otisaka prsta, takozvanog fingerprinta.
Za lokalne izbore bilo akreditovano je ukupno 1.045 domaćih i stranih posmatrača i prevodilaca. Prema podacima Državne izborne komisije, glasanje nadgledalo više od 700 domaćih posmatrača iz nekoliko građanskih organizacija, kao i preko 300 međunarodnih posmatraca i 40 prevodilaca, od kojih je najviše onih iz specijalne misije o proceni izbora iz OEBS/ODIHR-a.
Na ovim izborima bio je prijavljen rekordan broj kandidatskih lista. Odštampano je oko 4,5 miliona listića i pratećeg materijala za realizaciju izbora.
“Glasački listići su zaštićeni sa preko 20 zaštita i nije moguće nikakvo falsifikovanje, niti prenošenje listića sa jednog na drugo glasačko mesto, zato što su svi listići obeleženi i zaštićeni”, naveli su iz Državne izborne komisije.
Za štampanje biračkog materijala potrošeno je oko 40 tona papira za listiće i dodatnih 20 tona za zapisnike.
