Neznanje tupo kao malj i mržnja oštra kao nož – da započnemo priču o novom valu antisemitizama koji se širi Evropom ili svijetom, riječima Danila Kiša, jednog od najvažnijih pisaca XX vijeka sa ovih prostora, rođenog u Subotici, čiji je otac Eduard bio mađarski Jevrej, a majka Milica pravoslavna Crnogorka. Danilov otac Eduard Kiš život je završio je život u Aušvicu. Devetogodišnjeg Danila, sestru Danicu i majku Milicu od deportacije u najozloglašeniji koncentracioni logor koji čovječanstvo pamti, prema njegovim riječima vjerovatno je poštedjelo to što su netom pred rat u strahu od rastućeg antisemitizma kršteni u pravoslavnoj crkvi u Novom Sadu.
“Neznanje tupo kao malj i mržnja oštra kao nož” vjerovatno je jedan od načina da se objasni pojava za koju su mnogi vjerovali da će ostati u prošlosti, kao jedna od najbolnijih i najvažnijih lekcija iz Drugog svjetskog rata. O toj zabludi mi je među ostalim govorio i jedan od sagovornika, Jean-Yves Camus (Žan Iv Kami) ekspert za antisemitizam i politički radikalizam sa francuskog instituta IRIS (Institut za međunarodne i strateške poslove).
Camus: Anticionizam kao maska za antisemitizam
Mi smo bili skloni da vjerujemo da se nakon 1945. i pobjede nad nacional-socijalizmom i fašizmom, antisemitizam nikada više neće ponoviti, makar ne kao neka vrsta zvanične ideologije, i to je zaista velika promjena. Ali tu se ne radi samo o Mađarskoj, primjera radi legislativa u Poljskoj o istoriji Drugog svjetskog rata je takođe veoma zabrinjavajuća.
Da krenemo od pomenutog mađarskog slučaja karakterističnog i po tome što se prvi put nakon Drugog svjetskog rata antisemitska kampanja vodi sa državne adrese, vlade i premijera, zemlje članice EU. Iako vlada Viktora Orbana nikada nije eksplicitno ciljala (Džordža) Georga Sorosa kao Jevreja, njihove pristalice jesu bez ustezanja.
Orban - Soros slučaj
Američki finansijer mađarskog porijekla George Soros, prva je javna meta rasta antisemitizma posljednjih godina u Evropi. Sve je počelo 2015. migrantskom krizom kada je vlada Viktora Orbana primjenila brutalne mjere prema talasu izbjeglica koji su se takozvanom “balkanskom rutom”, preko Mađarske pokušavali domoći EU. Pritvaranje bez zakonskog osnova, bodljikava žica, butalan tretman pritvorenih, sve su bili razlozi da aktivisti za ljudska prava u Mađarskoj, među njima najpoznatiji i najuticajniji George Soros, počnu oštro kritikovati vladu desničarskog premijera Viktora Orbana.
Pokušaji EU da sankcionišu Orbanovo ponašanje uglavnom su se do sada izjalovili zbog podrške koju mu druga ultardesničarska vlada EU, ona Poljske, pruža, blokirajući napore EU institucija.
Jedina do sada primjenjena sankcija za ponašanje Viktora Orbana kojeg je predsjednik Evropske komisije Jean -Claude Juncker (Žan-Klod Junker) u lice nazvao “diktatorom” je suspendovanje članstva njegove stranke Fidesz (Fides) iz grupe Evropskih narodnih partija (EPP). Iako se tražilo potpuno izbacivanje odluka je za sada odgođena.
Radu Ioanid: Revidiranje antisemitske istorije put ka novom Goebbelsu
Ako prihvatimo revidiranje fašističke i antisemitske istorije Mađarske, možemo očekivati iste pokušaje i u drugim društvima, rekao je intervju za RSE Radu Ioanid, direktor Međunarodnog arhivskog programa, u Centru za napredne studije o Holokaustu, američkog Memorijalnog muzeja Holokausta u Vašingtonu.
Ioanid: Vidite, ja neću da predviđam budućnost, ali molim vas zabilježite moje riječi: Doći će dan kada će se Mađarska izviniti zbog ono što rade, zbog revidiranja istorije i izbacivanja CEU-a, i pozvaće ponovo CEU da se vrati uz izvinjenje. Taj dan će doći, ja sam apsolutno siguran u to. Zato što su poluautokratski i nedemokratski režimi su kratkog daha, bez obzira na fantazije koje imaju njihovi vladari.
Francuska - Žuti prsluci, Macron i jevrejsko groblje Strazbur
Francuska je dom najveće jevrejske zajednice u Evropi oko 550.000, ali antisemitski napadi u Francuskoj posljednjih su godina postali česta pojava. Samo u prošloj 2018. godini ukupan broj antisemitstkih ispada porastao je 74 posto u odnosu na 2017. kaže vladina statistika. Prošle godine je zabilježen 541 akt antisemitizma, u odnosu na 311 u 2017.
Najekstremnije primjere, one, koji će tek ući u statistiku vidjeli smo s početka ove 2019. godine, nakon što su na protestima „žutih prsluka“ (gilets juanes) nezadovoljnih politikom predsjednika Emmanuela Macrona u nekoliko navrata zabilježeni antisemitski incidenti odnosno skandiranje i verbalni napad na uglednog francuskog filozofa Alaina Finekielkrauta (Alen Finkerkrau) kojeg su nazivali „prljavim cionistom„ i govorili mu da se „vrati u Tel Aviv“.
Uzbuna zbog populizma: Da li je Evropa zakasnila?
Potom je 19.februara uslijedio napad na jevrejsko groblje u selu Alzak u blizini Strazbura, koji je srce evropskih institucija kao što je Evropski parlament i Evropski sud za ljudska prava, gdje je skoro 100 nadgrobnih ploča sprejom išarano svastikama. Počinioci su se nad jednom nadgrobnom pločom na njemačkom potpisali kao „Crni alzaški vukovi“, što je ime militantne ekstremno desničarske grupe koja je bila aktivna 1970-tih i 80-tih godina. Riječ je o grupi koja zapalila muzej Nacvajler Štuthof (Natzweiler-Struthof) 1976. koji se nalazio na mjestu nekadašnjeg koncentracionog kampa.
Još jednom ...antisemitizam ubija ljude u Francuskoj
Jean-Yves Camus mi je rekao da je problem sa antisemitizmom u Francuskoj počeo sa novim milenijumom i Drugom intifadom 2000. (Drugi palestinski ustanak), i da se od tada samo povećava broj incidenta. I pored par antisemitskih ispada na protestima “žutih prsluka” Camus kaže:
Camus: Vidite, ja mislim da pokret “žutih prsluka“ nije antisemitski. Zapravo brojke koje je objavila vlada pokazuju da je bilo povećanje od 74 posto antisemitskih incidenata u 2018. ali je pokret „žutih prsluka“ počeo 15. novembra 2018. Dakle očigledno je bilo antisemitskih incidenata prije nego su započele velike demonstracije. Bilo je incidenta povezanih sa protestima „žutih prsluka,“ ali očigledno tu ima još nešto. Mislim da je stvarni problem počeo kada je izabran predsjednik Macron u maju 2017. On je već bio viđen kao kandidat jevrejske zajednice, kao kandidat interesa velikih banka. On je od protivnika bio označen kao predstavnik nacionalnih investicionih banaka, kao neko ko nema konekcije sa realnošću Francuske, kao neko ko je oruđe jevrejskih interesa, i sredstvo međunarodnog globalnog kapitala i interesa banaka.
I to je bila ogromna promjena, zapravo, mislim da je prvi put u našoj skorijoj istoriji kandidat za dužnost predsjednika bio napadan na takav način.
Britanija - Laburisti
Iz Francuske se preko kanala selimo u Britaniju, gdje problem Laburističke stranke sa antisemitizmom, slično „žutim prslucima“ oštro dijeli javnost.
Unutrašnji problem Laburističke stranke u Britaniji zbog antisemitizma postoji već tri godine, ali je kulminirao sredinom februara kada je grupa od osam poslanika napustila stranku nezadovoljni liderstvom Jeremy Corbyna (Džeremi Korbina), među njima i Luciana Berger (Luciana) koja je rekla da je stranka postala „institucionalno antisemitska“, a potom i poslanik Ian Austin (Ostin) usvojeni sin roditelja Jevreja zbog kako je rekao „kulture ekstremizma, antisemitizma i netolerancije“.
Lider stranke Jeremy Corbyn poznat je kao dugogodišnji član kampanje za Palestinsku solidarnost, a oponenti ga optužuju da je previše blizak Hamasu, militantnoj islamističkoj grupi koja kontroliše Pojas Gaze i Hezbolahu, libanskoj paramilitarnoj grupi bliskoj Iranu.
Corbyn uvijek insistira na tome da je njegov motiv za razgovore sa takvim grupama u prošlosti bila promocija mira na Bliskom istoku.
No sam Corbyn i njemu bliski saradnici imali su više problematičnih incidenta.
O problemu upotrebe i zloupotrebe jezika Radu Ioanid kaže:
Nije lako dati odgovor, jer je veoma često ili prečesto kritikovanje Izraela dobar predtekst za antisemitizam..
"..I pored izrečenog ja lično smatram da ako kritikujemo SAD, Veliku Britaniju, Njemačku, Rumuniju, ili bilo koju drugo državu, treba da nam bude dozvoljeno da kritikujemo i Izrael, ali mislim da ukoliko dovodimo u pitanje postojanje države Izrael, onda imamo problem, na toj tački to zaista postaje problem.
SAD- od Šarlotsvila, preko Pitsburga do slučaja Ilhan Omar
Rast antisemitizma u SAD bilježi se od 2016. a u 2017. je zabilježen rast antisemitskih incidenta za čak 57 posto.
Javno je sve počelo u avgustu 2017., kada su neonacisti, zagovornici nadmoći „bijele rase“ i pripadnici nove desnice takozvanog „alt righta“ održali skup Ujedinjene desnice u „Šarlotsvilu“ u Virdžiniji. Jedna od parola koje su uzvikivali marširajući i noseći baklje je bila „Jevreji nas neće zamijeniti“ (Jews won’t replace us)
Nakon brojnih prozivki da osudi neonaciste i bijele supremaciste u Šarlotsvilu, predsjednik SAD Donald Trump (Tramp) je rekao da je na obje strane „bilo vrlo finih ljudi“. Pokret „Alt right“ se inače povezuje sa Stephenom Bannonom (Stivenom Benonom), bivšim strateškim savjetnikom američkog predsjednika Donalda Trumpa. Godinu dana kasnije, krajem oktobra 2018. u sinagogi Drvo života u Pitsburgu naoružani bijeli nacionalista 46-godišnji Robert Gregory Bowers (Gregori Bovers), ubio je 11 osoba, ranio još sedam. To je najsmrtonosniji napad na jevrejsku zajednicu u SAD.
Antisemitski problem u SAD do usijanja je međutim doveden u posljednja dva mjeseca slučajem novoizabrane zastupnice Minesote u „Predstavničkom domu“ SAD i jedne od zvijezda nove generacije demokrata Ilhan Omar, Afroamerikanke, muslimanke, koja je u SAD došla kao izbjeglica iz Somalije.
Nova članica američkog Kongresa, uzburkala je javnost kada je prošlog mjeseca na Twitteru napisala da je američka podrška Izraelu “sve zbog Benjaminovih beba” ( all about Benjamins baby). Omar se izvinila zbog ove poruke, ali je u buri koja se podigla istovremeno isplivao i njen tweet iz 2012. u kojem je napisala: “Izrael je hipnotisao svijet. Neka Alah probudi ljude i pomogne im da vide zlo koje čini Izrael”. Izvinila se i zbog ovog tweeta.
No nekoliko sedmica nakon toga Omar je još jednom uzburkala javnost na jednom skupu Demokratske stranke gdje je rekla:
“Ja želim da pričam o političkom uticaju u ovoj zemlji koji kaže da je OK da pritiskate na obavezivanje na vjernost stranoj zemlji“. Ova je izjava podigla na noge i republikance, ali i dio demokrata, koji je su takođe napali zbog antisemitizma.
Ilhan Omar, prema sudu francuskog stručnjaka ima problem sa izraženim anticionizmom:
Camus: "Ja mislim da je gospođa Omar ekstremni anticionista i to vjerovatno ima veze sa njenim ličnim porijeklom i u jednom trenutku morate da kažete da se ekstremni anticionizam zaista graniči za anitisemitizmom, bez obzira da li dolazi od ekstremne ljevice, od liberala ili esktremne desnice".
Šta je antisemitizam?
Antisemitizam se definiše kao “neprijateljstvo i predrasude prema jevrejskom narodu”. Jevreji su se sa takvim predrasudama suočavali vijekovima. Ta mržnja je dovela do najvećeg masovnog zločina koje je istorija čovječanstva zabilježila - nacisti su tokom Drugog svjetskog rata ubili šest miliona Jevreja, milioni su završili u gasnim komorama koncentracionih logora.
Antisemitizam se ogleda u različitim formama, a najpoznatije su teorije zavjere o tome kako Jevreji kontrolišu globalni finansijski sistem i medije, napadi na sinagoge, verbalni delikt, a govor mržnje naročito izražen na socijalnim mrežama danas.
Šta je cionizam?
Debata o antisemitizmu, vrlo često kada se govori o Izraelu kao državi jevrejskog naroda, uključuje i cionizam, odnosno anticionizam.
Cionizam je termin koji označava pokret za stvaranje jevrejske države na Bliskom istoku, na područuju izraelske zemlje. Osnovan je u XIX vijeku, a njegov osnivač bio je Theodor Herzl (Teodor Hercl). Praktično predstavlja podršku za današnju državu Izrael.
Poneko tumači da se pojam cionist može upotrijebiti kao koordirani napad na jevrejski narod, dok drugi kažu da izraelska vlada i oni koji je podržavaju namjerno miješaju anticionizam sa antisemitizmom.
Brojna istraživanja urađena u Evropi zbog rasta antisemitizma ukazala su na to da oko 30 posto djece u školama širom Evrope ne zna šta je Holokaust.
Sjećanje na žrtve holokausta
Kako u vremenu društvenih mreža razvijati kulturu sjećanja i edukovati o istini i činjenicama pitala sam sa istoričara Radu Ioanida.
Ioanid: To je zaista teško pitanje. Naravno da je obrazovanje u školi važno, ali mislim da negdje neka vrsta kontrole socijalnih medija mora biti aktivirana, primjera radi njemački model ili francuski, jer ne možete jednostavno dozvoliti socijalnim medijima da razvijaju i sipaju smeće, laži i propagandu mržnje u glavama tako mnogo ljudi.
Ja razumijem da je to veliki biznis (socijalne mreže) i da je profitabilan, i kao takav treba biti ohrabren, ali postoji granica jer ćemo jednog dana završiti sa nekim kao što je Goebbels (Gebels) ko će lagati i biti pohvaljen, jer je laž uspješna kad se ponavlja. I šta onda?