Japan strahuje od nuklearnog zračenja nakon niza incidenata

Sabina Čabaravdić

Sve je dramatičnija situacija u Japanu koji preživljava najgoru katastrofu od II svjetskog rata.

Osim što se broj mrtvih nakon zemljotresa i cunamija koji su ovu zemlju pogodili 11. marta sada procjenjuje na na 10.000 ljudi, najveći problem i dalje predstavlja niz eksplozija u nuklearnoj centrali Fukušima 1.

Japan je zvanično zatražio da Međunarodna agencija za atomsku energiju pošalje ekspertski tim kao pomoć u rješavanju nuklearne krize.

U ponedjeljak, u 5 sati i 30 minuta, po srednjoevropskom vremenu, u trećem reaktoru u eksploziji koja se desila sat nakon novog potresa snage 6,2 stepena ranjeno je 11 ljudi.

Nekoliko sati nakon toga, gorive šipke u drugom reaktoru ponovo su "potpuno otkrivene", što pojačava strah od topljenja jezgra, prenijeli su lokalni mediji.

Pritisak vazduha u elektrani oštećenoj zemljotresom, na 250 kilometara sjeverno od Tokija, iznenada je porastao jer je mjerač pritiska greškom bio isključen, prenijela je nacionalna medijska kuća NHK.

To je blokiralo dotok vode za hlađenje reaktora, nakon čega su kontrolne šipke ostale potpuno izložene izvan vode.

"To je najverovatnije stanje, iako to ne možemo direktno provjeriti," rekao je rekao je sekretar japanske vlade Jukio Edano.

Za jutrošnju eksploziju, Edano je rekao:

“Eksplozije je bila kako se vjeruje slična onoj koja se dogodila u reaktoru broj jedan. Izdali smo naredbu za evakuaciju ljudi koji žive u radijusu od 20 kilometara oko elektrane. Takođe smo rekli ljudima da proces evakuacije započinje odmah," .

Prethodno je Kaoru Jošida, portparol tokijske elektro komapanije, objasnio šta se dogodilo u jutarnjim satima:

“Čuo se jak zvuk iz reaktora broj tri u 11:01 po lokalnom vremnu i bijeli je dim počeo da izbija. Mislimo da je riječ o eksploziji hidrogena," rekao je Jošida.

Japan je zadesio i novi zemljotres, jačine 6,2 stepeni po Rihteru. Iako je bila objavljena opasnost od novog cunamija, novo slaganje tla nije na sreću izazvalo veliki val.

Zabrinutost u svijetu

Gradonačelnik Tokija, koji je udaljen 240 kilometara od Fukušima centrale, naredio je stalno praćenje zračenja.Prema informacijama Vlade SAD, nosač aviona Ronald Reagan proletio je kroz oblak s radioaktivnim česticama kojom su prilikom članovi posade u sat vremena ozračeni količinom koju normalno “dobiju” u mjesec dan. Nema simptoma bolesti, saopšteno je u Washingtonu.

Pumpa za vodu u sistemu hlađenja japanske nuklearne centrale Tokai 2 u kvaru je, ali pomoćna pumpa radi i reaktor se hladi, saopšteno je iz te centrale koja se nalazi 120 km sjeveroistočno od Tokija. Druga pumpa radi i tempratura u reaktoru postupno pada, rečno je.

Najveći problem međutim i dalje predstavlja Fukušima. Od petka, 11. marta, u toj nuklearki jedan za drugim ređaju se problemi izazvani zemljotresom, ali i starošću te centrale koja je bila pred zatvaranjem.

U cijelom svijetu porasla je zabrinutost mogućom katastrofom, ukoliko se zaista desi eksplozija u Fukušimi. Lančana eksplozija u toj centrali izazvala bi ogromno izbacivanje nuklearnih čestica u zrak, a tako formiran oblak mogao bi ugroziti veliki dio planete.

Činjenica da su odgovorni u Japanskoj elektro-industriji prošle jeseni odlučili treći uranski reaktor (upravo onaj čija se jezgra upravo topi) u Fukušimi “obogatiti” plutonijumom, glavni je uzročnik strahovanja kod stručnjaka. Iz nekoliko razloga.

Najprije, plutonijum je mnogo štetniji za ljudsko zdravlje od urana. Samo dva miligrama ovog elementa je smrtonosno, dok je kod urana “potrebno” izmedju 1 i 5 grama, u ovisnosti od snage organizma. Udisanje malih količina plutonijuma izaziva rak, ponajprije kostiju i jetre.

Nije poznato koliko plutonijuma se nalazi u rekatoru 3 nuklerake Fukušima 1, ali je evidentno da je počelo topljenje tamošnjeg jezgra. Ukoliko ga ima u većim količinama, to može, prilkom topljenja izazvati lančanu reakciju u ostalim reaktorima (ukupno 4 u ovoj centrali na sjeveru Japana), kažu stručnjaci za radioaktivnost.

Vulkan

Japanci su u međuvremenu reaktor potopili u morsku vodu koja “preuzima” neutrone, pa time i smanjuje opasnost od lančanih eksplozija. Vlasti medjutim još nisu saopštile koliki dio jezgra se već istopio, a od toga ovise i predvidjanja što se dalje može dešavati.

U međuvremenu, proradio je i vulkan na jugozapadu Japana. U nedjelju je počeo izbacivati kamenje i pepeo do visine od 4.000 metara.

Šinmedake koji leži na visini od 1.420 m na otoku Kjušu, u januaru se probudio prvi put nakon 52 godine. Bio se smirio, ali je potres od 8,9 stepeni u petak ponovno “probudio” erupciju.

Građani Tokija u međuvremnu su skoro ispraznili radnje u strahu od onosga što slijedi. Namirnice, poput riže, hljeba i nudli, gotovo se ne mogu naći u radnjama.

Jedan od prodavaca u glavnom gradu Japana Rojtersu je rekao da je jutros ispred prodavnice bio red od 40-50 ljudi prije nego što je radnja otvorena.

On je rekao da prodavci imaju problema i sa dobavljanjem namirnica jer su pojedine fabrike oštećene u zemljotresu.

Vlasti sa druge strane čine sve da građanima obezbijede i pristup novcu

“Prije svega njavžnije je obezbijediti da ljudi imaju pristup kešu. Banka Japana i privatne banke će u potpunosti sarađivati da bi se omogućilo da gotovina svima bude dostupna, jer želimo da svi budu obezbijeđeni," rekao je guverner centralne banke Masaki Širakava.

Humanitarna, nuklerna i ekonomska krize drastičeno su se odrazile i na tokijskoj berzi koja je jutros potonula za više od šest odsto jer se ulagači se uzurbano povalče iz rizičnih ulaganja.