Irački dobrovoljci u Siriji: Sunitsko - šitsko polaganje računa

Autori: Charles Recknagel i Samira Ali Mandee (Prevela Biljana Jovićević)

Niko ne zna precizno koliko je iračkih volontera prešlo granicu da se bori u Siriji, ali je jasno da ih je sasvim dovoljno da linija kojom se vraćaju doma u kovčezima bude neprekidno otvorena.

Saharana Dia Muhtasar Gatie al Isavija u Basri jedna je od mnogih. Mladi 26-togodišnji zidar poginuo je ranije ovog mjeseca u Damasku dok se borio na strani sirijske vlade.

Kako je stigao u Siriju ostaje još uvjek dobro čuvana tajna. Ali nije bilo ništa tajno u sahrani, na kojoj je bio ogroman broj ožalošćenih.

Njegov brat Mustafa Muhtashar, kaže da je umro braneći šitska groblja i Siriju od dezintegracije.

“Tada je rekao da ide na mučenički put braneći svetište Saida Zainaba i mi smo ponosni na njegovo mučeništvo jer smo šiti”, rekao je njegov brat za RSE.

“Pogrebna povorka se prostirala od Šalamšaha sve dovde. Bio je prisutan i predstavnik kancelarije “Saida” (šitskog klerika Muktade al Sadra)", kaže Mustafa Muhtasar.

Svetilište Saida Zainaba je mjesto sahrane kćeri prvog šitskog imama Alija. To je jedno od nekoliko ključnih svetilišta u Siriji, koja su posebno važna svetlišta i za sirijski režim, čije je alavitsko vođstvo slijedi mističan ogranak šiizma i za šite cijelog regiona.

Ali, iako niko u regionu ne želi da kaže kako je poginuli Muhtasar stigao u Siriju, prisustvo predstavnika kancelarije “Saida”, počasne titule radikalanog šitskog vođe Muktade al Sadra, nudi moguće obrazloženje.

Sadrova armija “Al Mahdi” jedna je od nekoliko šitskih milicija koja, kako se vjeruje, šalje borce u Siriju. Tu su još i iračke brigade Hezbolaha, te grupa “Aseab Ahlul Hak”.

Dalje na sjeveru, u centralnoj iračkoj Al Anbar provinciji, sunitskom bastionu, sahrane za mučenike u Siriji takođe su postale svakodnevni događaji. Samo što su ove sahrane za poginule koji su se borili na suprotnoj strani u sirijskom konfliktu, oni su podržavali većinsku sunistku sirijsku opoziciju.

Nadiruća opasnost

Šeik Muhamad al Hajis je jedan od zvaničnika u “Sinovima Iraka” ili “Iračko buđenje”. U zenitu iračkih sekatških nemira 2007., kada je Al Kaida pokušala da zapali iskru građanskog rata između sunitskih i šitskih milicija, ovaj pokret je pomogao rušenju Al Kaide u srcu sunitske teritorije i obnovi kakve takve stabilnosti.

Hajis kaže da sunitske radikalne grupe kao što je Al Kaida u Iraku šalju borce da podrže njihove sirijske kolege u grupama kao što su “Al Nasra front”.

Tijela mrtvih boraca krijumčare se nazad u Irak u hladnjačama zajedno sa smrznutom robom preko granice gdje ih vraćaju porodicama da ih sahrane. Onda ih, kako kaže, sahranjuju što je moguće diskretnije iz straha od privlačenja pažnje iračke dominantno šitske vlade, koja se protivi smjeni režima u Siriji.

“Imamo informacije o upadima u Siriju iz Iraka, naročito iz Al Anbre, Mosula i ostalih provincija, oni se bore protiv sirijskog naroda i njene vlade, sa ciljem njihovog uništenja“, kaže Hajis.

“To je ono što smo vidjeli, veliki broj ubica i kriminalaca koji su unajmljeni da ubijaju narod i obezglavljuju ga”, dodaje.

Činjenica da se dobrovoljci iz Iraka bore na različitim stranama u sirijskom ratu povećava strah u samom Iraku zbog veoma krhkog mira u zemlji koju često potresa sektašako nasilje.

Ibrahim al Sumajdai, politički analitičar iz Bagdada, kaže da se na mnoge od grupa koje se šalju da ratuju u Siriju gleda kao na sunitsko - šitsko polaganje računa. On upozorava da ukoliko iračka vlada ne obuzda slanje boraca u Siriju, borbe iz Sirije bi se mogle proširiti i na Irak.

“Postoji borba i sukob između sunitskih i šitskih predstavnika dvije strane ili dva kampa, jednog kojeg podržavaju zalivske zemlje i Turska, kao opozicija Iranu”, kaže Sumajdai.

“Imam osjećaj da će ova situcija prouzrokovati pukotinu u Iraku. Iračaki borci umiješani tamo iz ovih ili onih razloga, suniti i šiti na kraju će se boriti jedni protiv drugih lice u lice. To može imati negativan uticaj na iračku političku scenu i društvo. To je nadiruća opasnost, koja se događa zbog veoma slabih mjera koje je do sada preduzimala vlada”, smatra ovaj analitičar.

Nakon okončanja glavnih sektaških sukoba u Iraku, Bagadad je uspio da uvuče većinu milicija u proces nacionalnog pomirenja i mnoge od njih su prerasle u političke partije. No još uvjek se ulažu napori da bi se postigao glavni cilj razoružavanje samih milicija. Dok se to ne učini, nema sigurnosti da se te milicije ponovo ne vrate na ulice, ovoga puta da otvore bojno polje van Sirije, gdje su trenutno locirani.

****

U specijalnoj temi RSE istražuje o pruisustvu boraca sa Balkana na sirijskom ratištu.