Prostor kultnog zrenjaninskog kluba “Zeleno zvono” koji je tokom ratnih devedesetih postao uporište tamošnjeg antiratnog i antinacionalističkog pokreta, mogao bi u budućnosti biti Antiratni spomenik. Uslov za to je da lokalne vlasti u Zrenjaninu usvoje inicijativu koju su podnela dva nevladina udruženja “Učitelj neznalica i njegovi komiteti” i zrenjaninska “Ravnopravnost”. To bi osim svojevrsnog priznanja za plemenitu borbu vlasniku Branislavu Grubačkom, mogao biti i pomak Srbije u suočavanju ratnom prošlošću.
Mesto, koje je pre 24 godine Branislav Guta Grubački osnovao kao italijanski restoran, ubrzo je postalo okupljalište protivnika tadašnjeg režima Slobodana Miloševića i njegove ratne politike. Odlučivši da se okuša u privatnom biznisu, verujući u ekonomski program tadašnjeg jugoslovenskog premijera Ante Markovića, Guta Grubački nije slutio da će mu planovi biti pokvareni ratom u bivšoj Jugoslaviji, a “Zeleno zvono” postati retka oaza oslobođena ratnohuškačke propagande.Međutim, 1999. godne klub je bio meta dva oružana napada maskiranih osoba, a 2006. prostor u kome se nalazio je zapaljen. Nijedan od počinalaca nije pronađen.
Branislav Guta Grubacki, vlasnik “Zelenog zvona”
“Period “Zelenog zvona” od 1991.-1999. je na svaki način obeležio rat i ratno okruženje u kome smo se mi nalazili”, kaže Guta Grubački, koji nam je otkrio da više od deceniju i po čeka na ovakvu ili sličnu inicijativu koja otvara prostor da nekadašnje “Zeleno zvono” ne padne u potpuni zaborav.
“Postoji jedna seta, jedna vrsta hipoteke u odnosu na grad koji je ćutao sve ovo vreme, svih ovih 15 godina kao da se ta stvar nije dogodila. Postoji čak jedna vrsta nelagode između javnih delatnika sa moje takozvane tadašnje strane, koji su takođe, bez mnogo ulaženja u suštinu mog posrnuća privrednog i svake vrste prosto ostali neempatični na te činjenice.”, podvlači Grubački.
Tokom ratnih devedesetih, na prvobitnoj lokaciji “Zelenog zvona” u Prvomajskoj ulici u Zrenjaninu, održavale su se promocije knjiga, tribine, koncerti – odakle su slane poruke koje su bile u potpunoj suprotnosti od svega što se moglo čuti u produženim verzijama tadašnjeg Dnevnika državne televizije i medijima pod kontrolom države.
“Zeleno zvono” kao antiratni spomenik, osim podsećanja na mračni period u kome se Srbija nalazila, značajan je i kao pokazatelj da nevladin sektor – oštar kritičar rata i propagande koja ga je pratila nije postojao samo u Beogradu, smatra novinar i jedan od čestih posetilaca tog kluba Željko Bodrožić. Zato, slične akcije, treba pokrenuti širom Srbije, kaže Bodrožić.
“Antiratni i antinacionalistički je postojao i u malim sredinama. Sve više mislim da je u provinciji to bilo još i donekle teže biti antiratno i antinacionalistički opredeljen. Inicijativa je krenula od “Zelenog zvona”, a mislimo da bi trebalo da se proširi i na druge gradove. Ne samo na objekte, nego i podsetiti na te aktiviste i sve one građane koji su u tom ludilu digli glas, imali smelosti da kažu istinu, da se javno usprotive ratu, govoru mržnje i svemu onome što je to vreme nosilo.”, smatra Bodrožić.
Spas za Milana Panića
Sam početak devedesetih u “Zelenom zvonu” obeležila je i zanimljiva anegdota čiji je jedan od protagonista bio tadašnji premijer SRJ Milan Panić, oštar Miloševićev suparnik. Naime, tokom planirane posete Zrenjaninu, naišao je na zatvorena vrata tamošnjih opštinskih vlasti, zbog čega mu je prijem upriličen na potpuno drugom mestu, podseća Guta Grubački.
“Ja sam bio organizator prijema za njega u tom istom 'Zelenom zvonu' sa par stotina ljudi koji su ga pratili, jer je tadašnja opštinska vrhuška zablindirala vrata da niko eventualno ne primi tadašnjeg saveznog premijera. Mislio sam da Zrenjanin ne može biti tako obrukan.”, priseća se Branislav Grubački.
Usvajanje ovakve inicijative moglo bi imati mnogo dublji smisao kojim bi se Srbija konačno mogla odrediti prema ratovima na prostoru bivše Jugoslavije u kojima zvanično nikada nije učestvovala.
To je osim, odavanja priznanja “Zelenom zvonu” i Bratislavu Guti Grubačkom, koji je ostao bez svoje privatne svojine vodeći se plemenitim ciljevima, osnovni motiv kojim su se vodili podnosioci ovog predloga kaže Ivan Zlatić iz udruženja “Učitelj neznalica i njegovi komiteti”:
“Važno je državno priznanje da je bila u ratu. Ovako obeležavanjem antiratnog spomenika, kao i podizanjem spomenika poginulim učesnicima rata, nije obično pitanje kulture sećanja, nego političko pitanje priznanja države da je bila u ratu. Jer ako postoje poginuli i antiratni aktivisti, dakle postojao je i rat. Tako da je u tom smislu jako važno da to uradi grad Zrenjanin, kao instanca države koja je za to nadležna. Odnosno da samim tim država Srbija prizna da je bilo rata i antiratnih aktivnosti.”, zaključuje Ivan Zlatić.
“Zeleno zvono” se od 2010. godine ponovo nalazi na Trgu Slobode u Zrenjaninu, nastavljajući sa organizovanjem tribina, promocijama knjiga i ugošćavanjem važnih imena alternativne muzičke scene.
Reporter i novinar beogradskog biroa Radija Slobodna Evropa od septembra 2012. do februara 2019. Uređivao i vodio dnevne radijske informativne emisije. Sa terena izveštavao o razornim poplavama koje su pogodile Srbiju proleća i jeseni 2014. godine, u saradnji sa kolegama uradio desetine reportaža sa balkanske migrantske rute, kako iz Srbije, tako i iz Mađarske i Makedonije. Bavio se dnevno-političkim, ekonomskim, društvenim i temama iz oblasti evrointegracija Srbije. Kada se ne bavi najvećom strašću, novinarstvom, uživa sa svojim timom - Aleksom i Dušicom.
