Deklaraciju evropskih muslimana je, podsjećamo, još u avgustu prošle godine na konferenciji Islamskog foruma Evrope u Londonu predstavio autor, reis Mustafa efendija Cerić. Za razliku od evropskih zemalja, o Deklaraciji se intelektualci u BiH nisu izjasnili, niti im je ikada bila javno predočena.
Zdravko Grebo, profesor na Pravnom fakultetu u Sarajevu, koji je Deklaraciju poslao u Bolonju kao potporu svom radu, o njoj kaže:
“Ta inicijativa očigledno pokušava da bude odgovor na stalne optužbe za muslimaski, islamski - zovite ga kako god hoćete - terorizam. A drugi cilj, ako sam ja dobro iščitao taj tekst, jeste obostrano odustajanje od stereotipa - zapadnih prema Istoku i istočnih prema Zapadu.”
Grebo ističe da je nužno da intelektualci u Evropi vide ovaj dokument zbog epiteta kršćanskog, koji Evropa danas nosi:
“Jedna od teških borbi koja je prethodila konačnoj verziji evropskog ustava, njegovoj relativnom uspjehu, ustvaro relativnom neuspjehu, bila je ideja o kršćanskoj Evropi. A sada dolazi jedna druga ideja koja kaže: ne, ne, postoje i evropski muslimani koji žele da se objedine i da budu institucionalno predstavljeni u Evropskoj uniji.”
U Deklaraciji, koja počinje osudom kolektivne odgovornosti kada su u pitanju teroristički napadi na New York, Madrid i London, te islamofobije u Evropi, obzanjena su i očekivanja evropskih muslimana. Između ostalog, institucionalizacija islama, politički predstavnici u parlamentima evropskih zemalja, te ekonomski razvoj muslimanske zajednice, tako da može uživati punu duhovnu i kulturnu slobodu i nezavisnost. O motivima Deklaracije Grebo kaže:
“Vjerovatno je jedan od motiva autora ili više autora bio da bi BiH, čak i personalno efendija Cerić bio ličnost koja bi mogla da objedini u ovom slučaju prvenstveno na političkom planu evropske muslimane.”
Ipak, bosanski muslimani, kao autohtoni, uz Tursku koja teži ka Evropi, mogu tek ponuditi kontra argument kršćanskoj Evropi. Dalje od toga neće dobaciti:
“Veoma je, veoma teško praktički izvodljiva s obzirom na posvemašnju razjedinjenost muslimana različitih kategorija u Evropi.”
Ugledni vjerski službenici i islamski intelektualci u BiH, poput Mustafe Spahića, ocjenjuju je samoinicijativnom i nemogućom. Bez obzira na to što se kao autor potpisuje vrhovni islamski poglavar u BiH, Grebo vjeruje da je deklaracija napravljena van BiH:
“Ja ne volim nikakve teorije zavjere, ali skoro sam siguran da je prava inicijativa za jedan takav programski dokument nije došla iznutra, nego u najmanju ruku da je došla u saglasnosti sa veoma, veoma moćnim političkim faktorima i u Evropi, a bogami, i preko Atlantika.”
Reis Cerić je u Deklaraciji uputio i kritiku cjelokupnom islamskom svijetu, optuživši ih da “nemaju globalne strategije, nemaju globalni mozak, ni globalnu glavu”. Umjesto toga, stoji u Deklaraciji, imaju žig globalnog terorizma.
Zdravko Grebo, profesor na Pravnom fakultetu u Sarajevu, koji je Deklaraciju poslao u Bolonju kao potporu svom radu, o njoj kaže:
“Ta inicijativa očigledno pokušava da bude odgovor na stalne optužbe za muslimaski, islamski - zovite ga kako god hoćete - terorizam. A drugi cilj, ako sam ja dobro iščitao taj tekst, jeste obostrano odustajanje od stereotipa - zapadnih prema Istoku i istočnih prema Zapadu.”
Grebo ističe da je nužno da intelektualci u Evropi vide ovaj dokument zbog epiteta kršćanskog, koji Evropa danas nosi:
“Jedna od teških borbi koja je prethodila konačnoj verziji evropskog ustava, njegovoj relativnom uspjehu, ustvaro relativnom neuspjehu, bila je ideja o kršćanskoj Evropi. A sada dolazi jedna druga ideja koja kaže: ne, ne, postoje i evropski muslimani koji žele da se objedine i da budu institucionalno predstavljeni u Evropskoj uniji.”
U Deklaraciji, koja počinje osudom kolektivne odgovornosti kada su u pitanju teroristički napadi na New York, Madrid i London, te islamofobije u Evropi, obzanjena su i očekivanja evropskih muslimana. Između ostalog, institucionalizacija islama, politički predstavnici u parlamentima evropskih zemalja, te ekonomski razvoj muslimanske zajednice, tako da može uživati punu duhovnu i kulturnu slobodu i nezavisnost. O motivima Deklaracije Grebo kaže:
“Vjerovatno je jedan od motiva autora ili više autora bio da bi BiH, čak i personalno efendija Cerić bio ličnost koja bi mogla da objedini u ovom slučaju prvenstveno na političkom planu evropske muslimane.”
Ipak, bosanski muslimani, kao autohtoni, uz Tursku koja teži ka Evropi, mogu tek ponuditi kontra argument kršćanskoj Evropi. Dalje od toga neće dobaciti:
“Veoma je, veoma teško praktički izvodljiva s obzirom na posvemašnju razjedinjenost muslimana različitih kategorija u Evropi.”
Ugledni vjerski službenici i islamski intelektualci u BiH, poput Mustafe Spahića, ocjenjuju je samoinicijativnom i nemogućom. Bez obzira na to što se kao autor potpisuje vrhovni islamski poglavar u BiH, Grebo vjeruje da je deklaracija napravljena van BiH:
“Ja ne volim nikakve teorije zavjere, ali skoro sam siguran da je prava inicijativa za jedan takav programski dokument nije došla iznutra, nego u najmanju ruku da je došla u saglasnosti sa veoma, veoma moćnim političkim faktorima i u Evropi, a bogami, i preko Atlantika.”
Reis Cerić je u Deklaraciji uputio i kritiku cjelokupnom islamskom svijetu, optuživši ih da “nemaju globalne strategije, nemaju globalni mozak, ni globalnu glavu”. Umjesto toga, stoji u Deklaraciji, imaju žig globalnog terorizma.
