Na odgovor kakav će stav UNESCO imati povodom namjera vlada Crne Gore i Republike Srpske da grade hirdoenergetski sistem Buk Bijela, čija bi posljedica bila potapanje dijela kanjona Tare, sudeći prema riječima doktorke Matilde Rosler, šefa Odjeljenja Centra za svjetsku baštinu te organizacije, sačekaće se do juna ili jula, kada će se u Durbinu, u Južnoj Africi, na sastanku Komiteta UNESCO-a, donijeti odluka na osnovu izvještaja i preporuka koje će ova misija sačiniti. Na više direktnih pitanja novinara kakve će se preporuke naći u izvještaju, doktorka Rosler je odgovorila:
“Naš izvještaj će biti veoma eksplicitan u smislu preporuka, preporuka koje ćemo dati vlastima u Republici Crnoj Gori, zatim, ljudima koji upravljaju Nacionalnim parkom, a, takođe, Bosni i Hercegovini, budući da ovdje imamo lokaciju koja se tretira kao prekogranična”.
Ponovljeno je da se UNESCO ne miješa u odluke suverenih država u ovakvim slučajevima, već samo daje mišljenje. Dva su konkretna zaključka koja je doktorka Rosler saopštila: da postojeća Studija procjene uticaja na životnu sredinu nije u skladu sa međunarodnim standardima, te treba raditi novu, kao i da bi hidroenergetski sistem Buk Bijela uzrokovao određene posljedice, ne precizirajući koje:
“Zaključak je misije da bi ovaj projekat izgradnje hidrocentrale uzrokovao neke veoma ozbiljne posljedice. Mi radimo na ovom izvještaju koji će sadržati preporuke o upravljanju ovim područjima, u odnosu na međunarodni status zaštiti koji ima, znači na listu Svjetske prirodne baštine i na program “Čovjek i biosfera”, a, takođe i u odnosu na nacionalno zakonodavstvo kojim je zaštićen ovaj region”.
Na drugoj strani, ministar za zaštitu životne sredine Boro Vučinić obećao je da će opredjeljenje crnogorske Vlade o izgradnji hidroenergetskog sistema Buk Bijela biti bazirano na stavu eksperata UNESCO-a:
“Sve ono što UNESCO bude cijenio, odnosno eksperti UNESCO-a, Vlada Crne Gore i njeni organi će ispoštovati do kraja i to ja ovom prilikom ponavljam, tako da sa strane Vlade Crne Gore neće se dati saglasnost od strane nadležnog organa, ekološka saglasnost, na moguću , potencijalnu gradnju hidroelektrane Buk Bijela, ukoliko bi njena gradnja na bilo koji način mogla da ugrozi status područja koja su pod posebnom zaštitom UNESCO-a”.
I Roslerova i Vučinić saopštili su da ukoliko Republika Srpska samostalno odluči da gradi Buk Bijelu od Crne Gore mora tražiti ekološku saglasnost:
“Tako da u tom slučaju postoji taj stepen zaštite i obaveze druge države da pribavi taj dokument, odnosno saglasnost. Tako da u tom dijelu nema sumnje da svoja prava možemo ostvariti, odnosno svoju teritoriju, svoje područje, zaštititi”.
Direktor Zavoda za zaštitu prirode Zlatko Bulić za početak februara najavio je odluku o izradi nove Studije o procjeni uticaja HES Buk Bijele na životnu sredinu:
“Samo je pitanje ko će uraditi tu Studiju, da li ovi članovi Stručnog savjeta ili neko drugi u saradnji sa ekspertima UNESCO-a? Nadam se da ćemo početkom februara imati priliku da vas obavijestimo o svim tim detaljima”.
“Naš izvještaj će biti veoma eksplicitan u smislu preporuka, preporuka koje ćemo dati vlastima u Republici Crnoj Gori, zatim, ljudima koji upravljaju Nacionalnim parkom, a, takođe, Bosni i Hercegovini, budući da ovdje imamo lokaciju koja se tretira kao prekogranična”.
Ponovljeno je da se UNESCO ne miješa u odluke suverenih država u ovakvim slučajevima, već samo daje mišljenje. Dva su konkretna zaključka koja je doktorka Rosler saopštila: da postojeća Studija procjene uticaja na životnu sredinu nije u skladu sa međunarodnim standardima, te treba raditi novu, kao i da bi hidroenergetski sistem Buk Bijela uzrokovao određene posljedice, ne precizirajući koje:
“Zaključak je misije da bi ovaj projekat izgradnje hidrocentrale uzrokovao neke veoma ozbiljne posljedice. Mi radimo na ovom izvještaju koji će sadržati preporuke o upravljanju ovim područjima, u odnosu na međunarodni status zaštiti koji ima, znači na listu Svjetske prirodne baštine i na program “Čovjek i biosfera”, a, takođe i u odnosu na nacionalno zakonodavstvo kojim je zaštićen ovaj region”.
Na drugoj strani, ministar za zaštitu životne sredine Boro Vučinić obećao je da će opredjeljenje crnogorske Vlade o izgradnji hidroenergetskog sistema Buk Bijela biti bazirano na stavu eksperata UNESCO-a:
“Sve ono što UNESCO bude cijenio, odnosno eksperti UNESCO-a, Vlada Crne Gore i njeni organi će ispoštovati do kraja i to ja ovom prilikom ponavljam, tako da sa strane Vlade Crne Gore neće se dati saglasnost od strane nadležnog organa, ekološka saglasnost, na moguću , potencijalnu gradnju hidroelektrane Buk Bijela, ukoliko bi njena gradnja na bilo koji način mogla da ugrozi status područja koja su pod posebnom zaštitom UNESCO-a”.
I Roslerova i Vučinić saopštili su da ukoliko Republika Srpska samostalno odluči da gradi Buk Bijelu od Crne Gore mora tražiti ekološku saglasnost:
“Tako da u tom slučaju postoji taj stepen zaštite i obaveze druge države da pribavi taj dokument, odnosno saglasnost. Tako da u tom dijelu nema sumnje da svoja prava možemo ostvariti, odnosno svoju teritoriju, svoje područje, zaštititi”.
Direktor Zavoda za zaštitu prirode Zlatko Bulić za početak februara najavio je odluku o izradi nove Studije o procjeni uticaja HES Buk Bijele na životnu sredinu:
“Samo je pitanje ko će uraditi tu Studiju, da li ovi članovi Stručnog savjeta ili neko drugi u saradnji sa ekspertima UNESCO-a? Nadam se da ćemo početkom februara imati priliku da vas obavijestimo o svim tim detaljima”.
