EU i elektronske cigarete - duhan ili medicinski proizvod?

Ron Synovitz i Rikard Jozwiak

Evropski parlament u Strazburu je donio odluku prema kojoj se reklamiranje elektronskih cigareta reguliše kao na isti način kao i duhanski proizvodi. Ovaj nacrt zakona još uvijek treba da odobri Evropsko vijeće, koje želi klasificirati elektronske cigarete kao medicinski proizvod, što znači da u narednim mjesecima možemo očekivati debatu po tom pitanju u Briselu.

Da li elektronske cigarete treba regulirati kao duhanski proizvod? Ili je u pitanju medicinski proizvod koji bi trebalo prodavati samo u apotekama? Ta se debata počinje voditi u Evropi nakon odluke Evropskog parlamenta u Strazburu donesene u utorak.

Evropski zakonodavci su odobrili nacrt zakona koji bi regulirao reklamiranje elektronskih cigareta kao dio legislative čiji je cilj da obeshrabri mlade ljude da konzumiraju duhanske proizvode.

Zakon mora odobriti i 28 lidera Evropske unije u Evropskom vijeću.

Vijeće je u junu predložilo reguliranje elektronskih cigareta kao medicinskog proizvoda koji bi pomogao pri prestanku pušenja – taj korak bi značio dostupnost elektronskih cigareta samo u apotekama.

Međutim, nakon intenzivnog lobiranja rastuće industrije elektronskih cigareta, u koju su uključene moćne duhanske kompanije, Evropski parlament je odbio prihvatiti preporuku Vijeća.

Zakonodavci u Strazburu su glasali za prijedlog da se reklamiranje elektronskih cigareta regulira na isti način kao i reklamiranje duhanskih proizvoda.

To znači da bi prodaja elektronskih cigareta osobama mlađim od osamnaest godina bila zabranjena u Evropskoj uniji, kao i većina reklama proizvoda. Ovi bezdimni uređaji i njihova nikotinska punjenja bi bila prodavana u prodavnicama duhanskih proizvoda i specijaliziranim prodavnicama.

Ova odluka je postala pretpostavka za prepirku u Briselu. Da li će se Vijeće složiti da elektronske cigarete treba posmatrati kao duhanski proizvod? Ili će Vijeće nastaviti insistirati da elektronske cigarete treba regulisati kao medicinski proizvod?

Zastupnica u Evropskom parlamentu Linda McAvan, članica britanske Laburističke stranke, je imenovana za izvjestioca Evropskog parlamenta za ovo pitanje pred Evropskim vijećem.

McAvanova navodi da se svi članovi Evropskog parlamenta slažu da tržište elektronskih cigareta ne može ostati neregulirano. Debata se svodi na to na koji način ih regulirati. McAvanova kaže da je sigurna da postoji osnova za kompromis među vladama Evropske unije koje insistiraju na medicinskim regulacijama:

„Jasno je da (Evropski) parlament zastupa poziciju koja je suprotna od stava da je u pitanju medicinski proizvod. Istovremeno, postoje neki zajednički elementi prema kojima mora postojati regulatorni okvir. Mislim da moramo pokrenuti dijalog. Teško je predvidjeti šta bi moje kolege (u Evropskom parlamentu) prihvatili (i) šta će vlade (u Evropskom vijeću) prihvatiti. Ali ćemo pregovore početi vrlo brzo.“

Istraživanje pokazuje da oko 85% korisnika elektronske cigarete počinje konzumirati ovaj proizvod da bi prestali pušiti.

Uređaji isparavaju tekućinu iz punjenja koja sadržavaju različite količine nikotina i omogućavaju korisnicima da postepeno smanje unos nikotina u organizam.

Korisnici elektronskih cigareta navode da „isparavaju“, a ne puše.

„Vjerovatno je manje štetno jer ne sadrži nusprodukte koji se nalaze u duhanu. Također je jeftinije. I nije u pitanju pušenje. To je nešto potpuno drugačije i potrebno je navići se. Potpuno sam ostavio duhan. Nisam zapalio cigaretu čitavih 18 mjeseci. A počeo sam pušiti sa 15 godina, tako da sam pušač već 40,“ kaže korisnik elektronske cigarete u Češkoj.

Aplauzi lobista

Međutim, Francesco Blasi, profesor respiratorne medicine sa Univerziteta u Milanu i bivši predsjednik Evropskog respiratornog društva, je rekao za RSE da su elektronske cigarete još uvijek suviše nove da bismo bili sigurni u dugoročne implikacije po zdravlje:

„Nemamo dovoljno informacija o sigurnoj upotrebi elektronskih cigareta. Imamo samo kratkoročne podatke o efikasnosti elektronskih cigareta prilikom prestanka pušenja. Smatram da je šteta što ih neće kontrolirati Evropska medicinska agencija.“

Posljednja studija o elektronskim cigareta objavljena u septembru u britanskom medicinskom žurnalu „The Lancet“ je otkrila da nema statističke razlike između nikotinskih flastera i elektronskih cigareta za one koji pokušavaju prestati pušiti.

„Lancet“ studija je otkrila da su oni koji su koristili elektronske cigarete pola godine pušili manje cigareta i period nepušenja je trajao duže.

Blasi navodi da je potrebno još najmanje dvije godine istraživanja da bi se otkrilo da li postoje dugoročni rizici po zdravlje.

Lobisti industrije duhana i elektronske cigarete se protive ograničavanju prodaje elektronske cigarete samo na apoteke. Navode da bi to obeshrabrilo ljude koji pokušavaju prestati pušiti i ponovo ih navelo na kupovinu duhanskih cigareta.

Dagmar Roth-Behrendt, evropski parlamentarac iz Njemačke, navodi da su lobisti u Strazburu mislili da su pobijedili kada su zakonodavci glasali za reguliranje reklamiranja elektronske cigarete kao duhanskog proizvoda:

„Jasno je da su mislili da je u pitanju pobjeda jer su slavili na galeriji za posjetioce. Nije dozvoljeno slaviti ili aplaudirati na galeriji za posjetioce – to nije dozvoljeno niti u jednom parlamentu na svijetu – a oni su podizali šake u zrak i skakali. Smatrali su da je to pobjeda. Ne znam da li je baš to u pitanju.“

Roth-Behrendt kaže da je zabrana oglašavanja i prodaje maloljetnicima, kao i naljepnica upozorenja korak nazad za industriju koja bi željela da nastavi reklamirati elektronske cigarete bez regulacija.

Profesor Blasi navodi da bi neke zemlje mogle poslušati apele udruženja kao što je Britansko medicinsko udruženje i zabraniti upotrebu elektronskih cigareta na javnim mjestima.

Dalje istraživanje bi također moglo navesti zakonodavce da eventualno klasificiraju elektronske cigarete kao medicinski proizvod.

Kako god, dani nereguliranih elektronskih cigareta se bliže kraju, bez obzira na krajnji dogovor u Briselu.

*(U izveštaju učestvovao i Pavel Butorin iz Praga), Prevela: D.F.