Zašto nacionalistička netrpeljivost i incidenti u susjedstvu, poput poslednjeg na fudbalskoj utakmici Srbija-Albanija u Beogradu, i danas tako snažno odjekuju u Crnoj Gori?
Odmah nakon prekida utakmice Srbija-Albanija na ulicama Ulcinja i Tuzi, gdje živi većinsko albansko stanovništvo, organizovano je slavlje. To je bio povod da poslanik opozicionog Demokratskog fronta Emilo Labudović zatraži da nedležni državni organi reaguju i kazne organizatore proslava.
Dan nakon utakmice strasti su se prenijele i na osnovce – u gimnaziji u Tuzima doslo je do tuče učenika u kojoj je bilo desetak povrijeđenih.
I pojedini mediji su dolili ulje na vatru – crnogorsko izdanje tabloida Informer objavilo je skandaloznu naslovnicu sa ultra-šovinističkom porukom uvredljivom za albanski narod. Istog jutra albanska ambasada zasuta je kamenjem – vinovnici, trojica mladića ubrzo su uhapšeni.
Da se nacionalistički ispadi u okruženju lako prenose na crnogorsko tlo priznao je i crnogorski premijer Milo Đukanović.
„Žao mi je da se iskre koje se dogode u nekom susjednom dvorištu prenose i po drugim dvorištima, uključujući i ovo što je naše najnovije iskustvo, ali vas uvjeravam da nema razloga za zebnju. Svi moraju da znaju daje Crna Gora izdržala i mnogo veća iskušenja devedesetih, krajem devedesetih, da kažem i poslije 2000-te. Ovo su pojave sa kojima ćemo lako izaći na kraj učvršćijući multietničnost i građansku koncepciju crnogorskog društva“, rekao je Đukanović.
Predsjednik crnogorske Skupštine Ranko Krivokapić smatra da je ovo ozbiljan problem.
„To je stalni izazov. Dok se ne demokratizuju društva, dok ne ojačaju institucije, dok se realno ne integrišemo u EU, dok vladavina prava ne bude dominantna, dok ne budemo imali socijalnu pravdi i ekonomsko upravljanje koje građane vraća u normalan, demokratski život, onda su oni podložni manipulacijama. A oni koji loše vladaju trebaju nacionalističke podjele. Nacionalizam treba tada kada nijeste sposobni da vladate po euro-atlantskim kriterijumima“, ocjenjuje Krivokapić.
Komentarišući činjenicu da se Crna Gora i danas lako uzburka od nacionalističkih talasa u susjedstvu, Branislav Radulović, potpredsjendik Udruženja pravnika, za naš radio kaže da su nacionalizam i primitivizam bili jedno od osnovnih obilježja devedesetih.
„I očigledno da i pored formalnog napretka u pregovaračkim procesima, poglavljima, pridruživanjima, NATO integracijama, imamo jedan ozbiljan zaostatak u kulturološkom razvoju društva.Jer kao što kič i šund u muzici ili drugim djelatnostima osvajaju i imaju dominaciju, tako bez tog kulturološkog pomaka, teme takvog zapaljivog, nacionalističkog i primitivnog sadržaja bude posebna interesovanja“, konstatuje Radulović.
Dritan Abazović, poslanik u Parlamentu, smatra da Crna Gora još nije sazrela kao demokratsko i građansko društvo.
„Da nismo dovoljno uradili na planu pomirenja, integracija... I smaim tim tj naš prilično štiri sistem i mebrana koja je zaista više demagoška, politikantska nego što je suštinska u povezivanju ljudi, lako popusti...“, ocjenjuje Abazović.
Drugi razlog je, smatra Abazović, povezan sa mentalitetom:
„Ako pogledamo strukturu tih ljudi koji su najzapaljiviji u takvim situacijama radi se o primitivnijem, ili manje urbanom dijelu populacije. Treći faktor je ekonosmka situacija koja definitvno nije na zavidnom nivou, pa se sva ta frustracija koja postoji kod ljudi aktivira i u ovim situacijama. Četvrti uzrok je manipulacija određenih politčkih struktura koje profitiraju i tradicionalno koriste ovakve situacije kako bi sticali lake političke poene“.
