Razobličavanje društvene stvarnosti Crne Gore kroz strip

Koliko je strip kao umjetnička forma prisutan u Crnoj Gori, koliko je u funkciji da zabavi, a koliko na satiričan način razobličava društvenu stvarnost u svim njenim fenomenima?
Crna Gora, pored Albanije, jedina je zemlja u Evropi koja nema tradiciju stripa, ni u pogledu autorstva ni u pogledu izdavaštva .Tek 2005. godine osnovano je Udruženje strip autora koje okuplja 20-ak entuzijasta, koji su tom aktivnošću amaterski počeli da se bave u okviru kotorskog Strip Kluba.

Među njima je i predsjednik Udruženja Simon Vučković. Objašnjenje za to što je klasični strip malo zastupljen u Crnoj Gori, vidi u činjenici što je riječ o malom tržištu na kome jedino opstaje forma kratkog ili novinskog stripa.

“Bilo bi potrebno veće tržište da bi se neka druga forma stripa plasirala, dok recimo znamo da je novinski strip najkomercijalnija forma stripa. Shodno tome u Crnoj Gori moguće je baviti se tim i živjeti od toga. Ova druga forma je malo zapostavljena, mada postoje autori koji rade za inostranstvo“, kaže Vučković.

Uprkos nedostatku sopstvene produkcije, klasični strip u vrijeme bivše Jugoslavije gotovo je imao razmjere pop kulture u Crnoj Gori.

Jedan od pasioniranih čitatelja i strip autora u okviru lista “Omladinski grafiti “, Duško Mihajlović, popularnost te forme, koju nazivaju “sedmom umjetnošću”, pripisuje lakoći štiva koji zabavlja i edukuje i jednostavnosti poruke koju nosi.

“To su poruke u smislu razlike između dobra i zla, svedene na nekakve forme i mi smo to kao klinci kupili kao neke vrijednosti. Danas strip ne zauzima neko posebno mjesto kao što je to bio slučaj nekada, kao oblik zabave, uslovno rečeno. No, mislim da još uvijek ima svoje mjesto kao umjetnost“, kaže Mihajlović.

Posljednjih godina u Crnoj Gori zabilježena je ekspanzija kratkog ili novinskog stripa koji, osim namjere da zabavi i nasmije, ima i ulogu u satiričnom razobličavanju društvene stvarnosti i njenih fenomena u sferi politike, ekonomije, kulture?

Goran Šćekić, jedan od najpoznatijih autora novinskog stripa, ali i karikature u Crnoj Gori kaže da strip, kao i karikatura, može da ima različitu funkciju.

„Ja sam jedno vrijeme to radio u Reviji D. Čini mi se da sam posljednjih godina imao uglavnom političke teme koje su se odnosile na razne promašaje u investicijama, privatizacijama sumnjivog porijekla u Crnoj Gori. Prije neki dan sam crtao povodom priča iz vlade kako je najveći problem u Crnoj Gori sajber kriminal! Prije neki dan sam imao puno poziva povodom karikature na kojoj kriminalci trče pored stolova na kojima su kompjuteri, a policajaca zagleda te računare da provjeri ima li sajber kriminala u Crnoj Gori, dok mu kriminalci trče oko stola“, kaže Šćekić.

Simon Vučković konstatuje kako u eri sveopšte komercijalizacije i strip, posebno onaj novinski , postaje sredstvo manipulacije, naročito političke, zbog čega je ostao vjeren klasičnom formi te umjetnosti

„Jednostavno, bavimo se humorom, želimo da nasmijemo ljude i što bi se reklo – ne prodajemo maglu i praznu priču. Kada sam vjerovao u neke takve stvari da se svijet može promijeniti, da može postati bolji ja sam to radio, ali sam onda shvatio da jedino što mogu da promijenim jeste samog sebe“, pojašnjava Vučković.

Na pitanje koliko era sveopšte informatizacije utiče na popularnost stripa u Crnoj Gori, Vučković odgovara:

“Postoje autori koji postaju popularni tako što nikada nijesu objavili ni jedan strip što je bilo nezamislivo do samo prije 10-ak godina - da izgrade svoje ime, a da nemaju ništa objavljeno u štampi, ili je to vrlo rijetko. Jednostavno objavljuju svoje radove putem bloga ili se uspiju ubaciti na neki blog koji je dosta popularan i praćen“.

Duško Mihajlović primjećuje da je za strip sve manje vremena u eri digitalizacije i to poredi sa knjigama.

„Umjesto stripa postoje internet i interaktivne igre, 3 D filmovi. Vama je nekada odlazak u bioskop bio ritual, danas sve to jednostavno drugačije funkcioniše, drugačije se živi i sve se manje ima vremena za te nekakve forme poput stripa. To vam je slično kao i sa knjigom. Definitivno je da ljudi sve manje čitaju knjige“, zaključuje Mihajlović.