Bivši logoraši iz reda bošnjačkog naroda sa područja opštine Livno podnijeli su Opštinskom sudu 56 tužbi protiv Federacije BiH kojima traže novčanu naknadu za vrijeme koje su proveli u zatvorima HVO-a 1993. i 1994. godine.
Opštinski sud do sada je donio nepravosnažne presude u 43 predmeta, na koje su uložene žalbe Kantonalnom sudu u Livnu, a sedam predmeta je ostalo neriješeno. Problem, međutim, predstavlja neujednačena sudska praksa u procjeni visine novčane nadoknade, te da li je protivpravno zatvaranje ratni zločin ili ne.
Sead Delalić iz Livna do 21. jula 1993. godine bio je aktivni pripadnik HVO-a, raspoređen na poslovima u policiji. 21. jula uhapšen je zajedno sa više od 500 Bošnjaka iz ovog grada.
„21. sedmog su svi pohapšeni i svi pozatvarani. Sve škole su bile pune, sportske dvorane, u preduzećima hale kojekakve. Ja sam bio u četiri logora u trajanju od 250 dana i na kraju sam razmijenjen. Bio sam u Livnu, pa u Ljubuškom, pred sami kraj u Heliodromu Mostar - i tu smo razmijenjeni od državne komisije za nestale“, priča Sead Delalić.
Sead je jedan od bivših logoraša Bošnjaka sa područja opštine Livno koji su podnijeli Opštinskom sudu 56 tužbi protiv Federacije BiH. Delalić kaže da su tri predmeta pred Opštinskim sudom u Livnu presuđena u korist logoraša i da je dosuđena odšteta u jednom od tih slučajeva neočekivano visoka:
„89.000 maraka za četiri mjeseca i nešto, što je fantastična cifra, pravo da vam kažem. Ne vjerujem da će to tako ići.“
Trenutno u BiH ne postoji ujednačena praksa kada su u pitanju presude za novčanu naknadu po tužbama onih koji su u ratu nezakonito zatvoreni, kao ni jedistveno mišljenje mogu li ova krivična djela zastarjeti, kaže predsjednik Kantonalnog suda u Livnu Nedim Begić.
„Treba da se i pojam ratnog zločina i pojam logora razjasne. To je stvarno širok pojam - ratni zločin, šta su logori, šta je protivpravno zatvaranje. I ja sam bio u zatvoru, ali nisam evidentiran. Ili kažu pojedini:’Pretrpio sam bol, strah, nematerijalnu štetu.’ Pojedini su kad su otpušteni iz tih logora, otišli kod doktora i bili pod doktorskim nadzorom. A šta su ovima koji su proveli mjesece i mjesece, a nemaju nikakvog papira, nemaju nikakvih materijalnih dokaza?“, pita Nedim Begić.
Sud ne presuđuje za dan u zatvoru
Zbog nejasnoća u Krivičnom zakonu i njegovoj primjeni ostaje nejasno i na koji način će biti određivana visina naknade za vrijeme provedeno u zatvoru, kaže Begić:
„Dan zatvora je bio 50 maraka, sada je dan zatvora 100 maraka. Moraćemo održati sastanke, seminare. Da li plaćati po danu 100 maraka, ili neki veći iznos ili manje, ja ne znam.“
Murat Tahirović
Postoje slučajevi nepravosnažnih sudskih presuda kojima je podnosiocu tužbe dosuđena novčana naknada od 50 maraka po danu zarobljeništva, ali i presude sudova koji su za istu stvar dosudili naknadu od 200, pa i 1.000 KM po danu, kaže predsjednik Saveza logoraša BiH Murat Tahirović.
„Čak i do hiljadu maraka po danu provedenom u logoru - od famoznih devet maraka u RS. To je problem koji je, nažalost, prisutan kod naših tužbi i koji još uvijek nije definisan. U taj dio ni Vrhovni sud Federacije nije ulazio, tako da imamo doista problem. Prije nekoliko dana donesena je jedna izvršna presuda za logor Morinj gdje je osoba provela 86 dana - dobila je iznos negdje oko 30.000 eura. Međutim, tu treba biti jasan – sud ne presuđuje za dan proveden logoru, već tu ima niz drugih faktora koji utiču na visinu iznosa koji će biti dodijeljen pojednicu, počevši od dužine perioda provedenog u logoru, psihološkog stanja i ostalih stvari koje su se ljudima dešavale u logoru, a to zavisi naravno i od sudskog vještaka koji vještači svako lice ponaosob“, navodi Murat Tahirović.
Vrhovnom sudu FBiH do sada su uložene dvije žalbe na presude Kantonalnog suda u Livnu, od kojih je jedna presuda potvrđena i oštećenoj strani dosuđena novčana naknada od 50 maraka po danu zarobljeništva, dok je druga presuda odbačena.
Do sada najpoznatija izrečena pravosnažna presuda je iz okružnog suda u Njujorku kojom je za 10 žena žrtava prijedorskih logora u presudi protiv Radovana Karadžića dodijeljeno ukupno 745 miliona dolara. Nusreta Sivac, prijeratna prijedorska sutkinja Osnovnog suda i pravnica Jadranka Cigelj, prema presudi, dobile su najviše - po 35 miliona dolara. Presude nikada nisu isplaćene.
********* Program Pred licem pravde - Suđenja za ratne zločine na prostoru bivše Jugoslavije pripremaju Radio Slobodna Europa i Institut za ratno i mirnodopsko izvještavanje (IWPR).
Svake nedjelje od 18.30 do 19.00 i od 22.30 do 23.00 sata - samo u našem radijskom programu i na internet stranici.
