Glasači pokazali otpor prema krizi u BiH

Dan poslije lokalnih izbora u BiH, za koje analitičari kažu da su najvažniji nakon Dejtonskog mirovnog sporazuma jer je zemlja dovedena do krajnje mogućnosti održivosti, malo je čelnika partija koji žele i koji mogu priznati poraz. Pored velike izlaznosti, lokalne izbore u BiH karakteriše i činjenica da je motiv građana, nezadovoljnih teškom političkom krizom u zemlji koja traje od održavanja opštih izbora, ali i sve gorom ekonomskom situacijom, bio glasati protiv.

U Republici Srpskoj kažnjena je politika koja je dovela do ekonomskog kolapsa i siromaštva većine stanovništva, a u Federaciji su kažnjeni oni koji su mjesecima nakon opštih izbora, umjesto da rješavaju probleme, generirali političku krizu. Rijetko ko je očekivao veliku izlaznost, koja sugeriše da su građani željeli promjene. Stranka demokratske akcije, Srpska demokratska stranka i Hrvatska demokratska zajednica su proglasile pobjedu, što je očigledno i prema nezvaničnim rezultatima Centralne izborne komisije.

Adis Arapović, iz Centra civilnih inicijativa, kaže da su lokalni izbori bili prava prilika da se opipa raspoloženje javnosti:

„A ta javnost je i u Federaciji i u RS rekla da je nezadovoljna aktuelnom vlašću, koja umjesto da rješava probleme ona se bavi sama sobom, i imamo iz mjeseca u mjesec generiranje novih, krupnih političkih problema i tenzija samo da bi se skrenula pažnja javnosti sa tekućih a gorućih pitanja, poput nezaposlenosti, korupcije, loše ekonomsko-socijalne situacije“, ističe Arapović.

U odnosu na prošle lokalne izbore, održane 2008. godine, promjene su minimalne - u načelničkim mjestima ispod pet posto, no ako se poredi sa opštim izborima održanim prije dvije godine, promjene su drastične, kaže Arapović.

„Drastične i u Federaciji i u RS. SDP i SDB su zajedno izgubili, prema najgrubljoj procjeni, blizu 150.000 glasova. Približno toliki broj glasova ili nešto manji je otišao SDA-u. Iako je izborni rezultat blizak njihovom uspjehu iz 2008. godine, on je mnogo bolji u odnosu na rezultat iz 2010. godine“, navodi on.

Značajne promjene

Jedan od razloga za ovakav izborni rezultat je, između ostalog, otpor birača prema permanentnoj političkoj krizi u kojoj se Bosna i Hercegovina nalazi od održavanja opštih izbora, a koju su producirale pobjedničke stranke. A drugi, i najvažniji, prema ocjenama analitičara je i sve lošija socijalno-ekonomska situacija u zemlji. Najveće iznenađenje ipak je veliki pad Saveza nezavisnih socijaldemokrata u Republici Srpskoj. Podsjećamo, od 62 opštine u RS, Srpska demokratska stranka je, sama ili u koaliciji sa dugim opozicionim partijama, pobijedila je u 36 opština.

„Mislim da je jedna vrsta popuštanja iz Federacije vezano za državni budžet dovela do jedne relaksacije u RS i znači da su građani opuštenije ušli u ove izbore, nisu se okupljali oko jednog lidera, nego su odlučili dati svoje povjerenje i alternativama. To je, sveukupno gledajući, pozitivna stvar na ovim izborima. Ne mislim da je to što su građani tamo glasali za SNSD ili protiv SNSD-a nešto pozitivno ili negativno, ali je sigurno dobro da imaju alternative, da o njima razmišljaju i da se demokratski proces u BiH, gledajući u totalu, relaksira“, ocjenjuje Damir Mehmedbašić iz Centra za zagovaranje građanskih interesa.

Profesor iz Banje Luke Ivan Šijaković kaže:

„Čini mi se da je zahtjev lokalne zajednice u tom smislu da dođe do promjena jer taktika koja se primjenjivala na parlamentarnim izborima - da se preslika ta ista na lokalne izbore uglavnom nije uspjela.“

Riječ je o veoma značajnim promjenama na političkoj sceni Bosne i Hercegovine. SDP i SNSD su u velikoj mjeri izgubile izbore. Prema nezvaničnim procjenama, SDP je izgubio preko 109.000 glasova. Ova partija prvi put u posljednjih osam godina izgubila je opštine u kojima su tradicionalno vladali, kakav je, recimo, Bihać i sarajevska opština Novi grad. Još gori je rezultat SNSD-a. Profesor Enver Kazaz kaže da su birači ovoga kaznili lažnu socijaldemokratiju.

„Birači su kaznili te dvije stranke zbog uništavanja socijaledmokratske ideje u BiH i zbog, pogotovo SDP, ukidanja političke alternative. Imajući to u vidu, možemo zaključiti sljedeće - da je možda otpočeo proces demokratizacije BiH odozdo, dakle iz baze, iz građanstva“, smatra Kazaz.

Politički analitičar Slavo Kukić takođe kaže da je najveći gubitnik izbora SDP. On vjeruje da pobjede SDA, HDZ-a i SDS-a Bosnu i Hercegovinu vraćaju u vrijeme prvih višestranačkih izbora, jer su tri nacionalne političke opcije postale dominantne.

„Jer su definitivno prvi put jasno, prepoznatljivo ponovno pobjednici nacionalne političke opcije. Građani BiH se navikavaju da su prije svega Srbi, Hrvati i Bošnjaci.“

Sa ovakvom ocjenom ne slaže se Adis Arapović iz Centra civilnih inicijativa.

„Ta matrica o podjeli političkih stranaka na nacionalne s jedne strane, a s druge strane na socijaldemokratske, građanske je naprosto potrošena u BiH“, rekao je Arapović.