Kako ocijeniti odnose Zapada i islamskog svijeta? Odgovor zavisi i od toga koga ćete pitati. Džejms Vulzi (James Woolsey), bivši direktor američke obavještajne agencije CIA, smatra da je Zapad angažovan u borbi protiv tri oblika totalitarizma - ostataka baasističkog režima u Iraku i Siriji, šiitskog vjerskog režima u Iranu i sunitskih džihadista al –Kaide. Pomenuta teroristička mreža se oslanja na vehabizam i glavna je prijetnja Zapadu, ističe Vulzi:
“Kazao bih da vehabisti i islamski džihadisti kao al –Kaida nisu pravi predstavnici islama. Ne moramo uzimati u obzir njihove tvrdnje o tome više nego što je svijet uvažavao tvrdnje Tomasa Torkvemade i španskih inkvizitora krajem 15. vijeka da su oni pravi predstavnici hrisćanstva. Vehabisti i al - Kaida su njihovi savremeni ekvivalenti.”
Vulzi smatra da se pomenute grupe ne mogu zadovoljiti ustupcima kakvo bi bilo rješavanje izraelsko-arapskog sukoba:
“Sutra možete imati rješenje izraelsko-arapskog konflikta, a vehabisti u Saudijskoj Arabiji će i dalje biti fanatično protiv Šiita, Jevreja, hrišćana, žena, demokratije, muzike kao što je to i al - Kaida. Vehabisti u Saudijskoj Arabiji i islamski džihadisti poput al-Kaide se slažu o svemu, osim o tome ko treba da vlada.”
Bivši malezijski premijer Anvar Ibrahim vjeruje da Zapad, posebno SAD, mogu učiniti mnogo više na popravljanju odnosa sa muslimanskim svijetom i predstavljati pozitivan faktor promjene. Ibrahim, bivši politički zatvorenik, smatra da islamski lideri koriste pritužbe povodom rata u Iraku za dalju represiju na domaćem planu:
“Antizapadnu i antiameričku histeriju autoritarni lideri koriste za skretanje pažnje sa korupcije i ugnjetavanja u sopstvenim državama.”
Ibrahim, koji trenutno predaje na Oksfordu, smatra da muslimani prihvataju američka nastojanja u demokratizaciji Bliskog istoka, ali postoji takođe veliko nepovjerenje, pošto Amerika ne uspijeva da odgovori na zahtjeve muslimana:
“Ne poričem činjenicu da je američka retorika o slobodi i demokratiji dobro primljena generalno govoreći. Ljudi su ipak sumnjičavi. Vide rat u Iraku, vide da se ne rješavaju pitanja obespravljenih Palestinaca. Ono što je nužno je efikasno angažovanje Sjedinjenih Država u muslimanskom svijetu.”
Bivši libanski ministar kulture, savjetnik generalnog sekretara Ujedinjenih nacija Gasan Salame kategorički odbija tezu o “sukobu civilizacija”:
“Civilizacije nisu politički akteri u međunarodnoj areni, pa da se mogu sukobiti ili ući u dijalog. Civilizacije su rezervoar naših vrijednosti, ideja, snova, jezika, rezervoar iz koga povremeno pozajmljujemo i često to zaboravljamo. To su civilizacije. Akteri su pojedinci i grupe, države su akteri.”
Salame procjenjuje da pobuna u Iraku nije pothranjivana sukobom sa Zapadom, već je posljedica američkih grešaka i akcija iračkih susjeda:
“Susjedi koriste veoma porozne granice za destabilizirajuće i neprijateljske akcije u Iraku, s ciljem da Amerikanci tamo imaju mnogo posla i tako ne okrenu protiv njih.”
Nakon američke invazije na Irak u proljeće 2003, neke vlade u regionu nisu skrivale bojazni da mogu biti naredna meta u ratu protiv terora. Vašington smatra da su Sirija i Iran, države – sponzori terorizma.
“Kazao bih da vehabisti i islamski džihadisti kao al –Kaida nisu pravi predstavnici islama. Ne moramo uzimati u obzir njihove tvrdnje o tome više nego što je svijet uvažavao tvrdnje Tomasa Torkvemade i španskih inkvizitora krajem 15. vijeka da su oni pravi predstavnici hrisćanstva. Vehabisti i al - Kaida su njihovi savremeni ekvivalenti.”
Vulzi smatra da se pomenute grupe ne mogu zadovoljiti ustupcima kakvo bi bilo rješavanje izraelsko-arapskog sukoba:
“Sutra možete imati rješenje izraelsko-arapskog konflikta, a vehabisti u Saudijskoj Arabiji će i dalje biti fanatično protiv Šiita, Jevreja, hrišćana, žena, demokratije, muzike kao što je to i al - Kaida. Vehabisti u Saudijskoj Arabiji i islamski džihadisti poput al-Kaide se slažu o svemu, osim o tome ko treba da vlada.”
Bivši malezijski premijer Anvar Ibrahim vjeruje da Zapad, posebno SAD, mogu učiniti mnogo više na popravljanju odnosa sa muslimanskim svijetom i predstavljati pozitivan faktor promjene. Ibrahim, bivši politički zatvorenik, smatra da islamski lideri koriste pritužbe povodom rata u Iraku za dalju represiju na domaćem planu:
“Antizapadnu i antiameričku histeriju autoritarni lideri koriste za skretanje pažnje sa korupcije i ugnjetavanja u sopstvenim državama.”
Ibrahim, koji trenutno predaje na Oksfordu, smatra da muslimani prihvataju američka nastojanja u demokratizaciji Bliskog istoka, ali postoji takođe veliko nepovjerenje, pošto Amerika ne uspijeva da odgovori na zahtjeve muslimana:
“Ne poričem činjenicu da je američka retorika o slobodi i demokratiji dobro primljena generalno govoreći. Ljudi su ipak sumnjičavi. Vide rat u Iraku, vide da se ne rješavaju pitanja obespravljenih Palestinaca. Ono što je nužno je efikasno angažovanje Sjedinjenih Država u muslimanskom svijetu.”
Bivši libanski ministar kulture, savjetnik generalnog sekretara Ujedinjenih nacija Gasan Salame kategorički odbija tezu o “sukobu civilizacija”:
“Civilizacije nisu politički akteri u međunarodnoj areni, pa da se mogu sukobiti ili ući u dijalog. Civilizacije su rezervoar naših vrijednosti, ideja, snova, jezika, rezervoar iz koga povremeno pozajmljujemo i često to zaboravljamo. To su civilizacije. Akteri su pojedinci i grupe, države su akteri.”
Salame procjenjuje da pobuna u Iraku nije pothranjivana sukobom sa Zapadom, već je posljedica američkih grešaka i akcija iračkih susjeda:
“Susjedi koriste veoma porozne granice za destabilizirajuće i neprijateljske akcije u Iraku, s ciljem da Amerikanci tamo imaju mnogo posla i tako ne okrenu protiv njih.”
Nakon američke invazije na Irak u proljeće 2003, neke vlade u regionu nisu skrivale bojazni da mogu biti naredna meta u ratu protiv terora. Vašington smatra da su Sirija i Iran, države – sponzori terorizma.
