Projekat hidroelektrane Buk Bijela se ne bi smio počinjati ukoliko se prethodno ne razriješe osnovni energetsko-ekonomski odnosi između Crne Gore i Bosne i Hercegovine, rekao je za naš radio profesor doktor Lazar Ljubiša, dugogodišnji direktor crnogorske, a potom i jugoslovenske Elektroprivrede i nekadašnji član Svjetskog savjeta za energiju koji, ne uzimajući u obzir ekološki aspekt problema, tvrdi da u suprotnom po Crnu Goru neće biti pozitivnih efekata.
“Prvo: koja količina, koji procenat energije iz već izgrađenih hidroelektrana na Trebišnjici u Bosni i Hercegovini pripada Crnoj Gori, imajući u vidu da oko 22% slivnog područja vode ovih hidroelektrana dolazi iz Crne Gore.
Drugo: koliki je pozitivni uticaj izgrađene hidroelektrane Piva u Crnoj Gori na već izgrađenu hidroelektranu Višegrad u Bosni i Hercegovini i koja količina električne energije iz ove elektrane pripada Crnoj Gori.
Treće: hidroelektrana Piva, koju je izgradila Crna Gora, jedna je od najkvalitetnijih vršnih hidroelektrana u bivšoj SFR J. Izgradnjom hidroelektrane Buk Bijela, stvorilo bi se jezero uzvodno do hidroelektrane Piva, tako da bi ova hidroelektrana, uslovno rečeno, dijelom radila kao podmornička elektrana, odnosno, ona više ne bi mogla da radi kao super-vršna elektrana čime bi se njena energetsko-ekonomska vrijednost smanjila, da ne kažem, prepolovila, iz čega proizlazi da bi Crna Gora u ovom trenutku izgradnjom hidroelektrane Buk Bijela više izgubila, nego što bi dobila.
I četvrto: cijena električne energije iz novoizgrađene hidroelektrane Buk Bijela neće biti niža za prvih dvadeset godina rada od 6,5 do 7,5 euro-centi po kilovatčasu proizvedene energije na pragu elektrane. Bez prethodnog razriješavanja osnovnih energetsko-ekonomskih odnosa između Elektroprivrede Crne Gore i Elektroprivrede Bosne i Hercegovine, odnosno između Crne Gore i Bosne i Hercegovine, ne bi trebalo, niti smjelo ulaziti u izgradnju HE Buk Bijela, jer bi negativni energetsko-ekonomski efekti po Crnu Goru bili daleko veći od pozitivnih kojih, ustvari ne bi ni bilo”
Sva nastojanja da dobijemo stav Ministarstva ekonomije su ostali bez rezultata zbog, kako nam je rečeno u kabinetu ministra Darka Uskokovića, godišnjih odmora. Pokušaj da kontaktiramo Slobodana Vidmara, jednog od direktora crnogorske Elektroprivrede, koji se već javno oglašavao iznošenjem afirmativnog stava u odnosu na ovaj projekat, danas nije uspio.
* * * * *
Novinar crnogorskog nedjeljnika “Monitor” Milka Tadić Mijović, koja je kontinuirano istraživala temu zajedničkog projekta crnogorskih i vlasti Republike Srpske oko izgradnje hidroelektrane Buk Bijela, upozorava na netransparentnost kompletnog projekta. Mijovićka ističe neophodnost da misteriozni sporazum vlada Crne Gore i Republike Srpske mora biti ratifikovan u skupštinama Crne Gore i Bosne i Hercegovine
TADIĆ MIJOVIĆ: Dok sam istraživala ovu temu, bilo je uočljivo da nigdje ne može da se dođe do sporazuma koji su potpisale Republika Srpska i Crna Gora. Izgleda da je taj dogovor o izgradnji Buk Bijele dogovor koji je sklopilo nekoliko ljudi sa crnogorske strane i nekoliko ljudi sa strane Republike Srpske, a da nije konsultovana Vlada Bosne i Hercegovine. Uostalom, kako Crna Gora, koja se poziva na obnovu regionalne saradnje sa Bosnom itd, može da potpisuje sporazum sa jednim entitetom i to, kao što vidimo, sporazum o izgradnji hidroelektrane protiv koje su vlasti u Sarajevu i protiv koje je bio i Ešdaun i neki predstavnici USAID-a. Da bi taj ugovor bio potpisan, ja mislim da on mora biti ratifikovan u Skupštini Crne Gore i u Skupštini Bosne i Hercegovine.
RSE: Da li je uočljiva ekonomska korist za Crnu Goru? Čini se da je dosta nejasan i taj dio koji se tiče ekonomske koristi.
TADIĆ-MIJOVIĆ: Meni se čini da je taj dio veoma jasan. Jer, ni Crna Gora ni Republika Srpska nemaju novac za taj projekat i oni ustupaju koncesiju nekom investitoru koji će tu da gradi. Crna Gora tu ne bi imala nikakve koristi od izgradnje Buk Bijele najmanje trideset godina, jer se koncesija daje po nekakvom sistemu od trideset do pedeset godina. Koncesionar bi sjutra možda prodavao električnu energiju u Crnoj Gori po tržišnim cijenama ili možda čak po nekim monopolskim cijenama otkud mi to znamo? Jasno je da Crna Gora od trideset do pedeset godina ne bi imala koristi od tog posla.
“Prvo: koja količina, koji procenat energije iz već izgrađenih hidroelektrana na Trebišnjici u Bosni i Hercegovini pripada Crnoj Gori, imajući u vidu da oko 22% slivnog područja vode ovih hidroelektrana dolazi iz Crne Gore.
Drugo: koliki je pozitivni uticaj izgrađene hidroelektrane Piva u Crnoj Gori na već izgrađenu hidroelektranu Višegrad u Bosni i Hercegovini i koja količina električne energije iz ove elektrane pripada Crnoj Gori.
Treće: hidroelektrana Piva, koju je izgradila Crna Gora, jedna je od najkvalitetnijih vršnih hidroelektrana u bivšoj SFR J. Izgradnjom hidroelektrane Buk Bijela, stvorilo bi se jezero uzvodno do hidroelektrane Piva, tako da bi ova hidroelektrana, uslovno rečeno, dijelom radila kao podmornička elektrana, odnosno, ona više ne bi mogla da radi kao super-vršna elektrana čime bi se njena energetsko-ekonomska vrijednost smanjila, da ne kažem, prepolovila, iz čega proizlazi da bi Crna Gora u ovom trenutku izgradnjom hidroelektrane Buk Bijela više izgubila, nego što bi dobila.
I četvrto: cijena električne energije iz novoizgrađene hidroelektrane Buk Bijela neće biti niža za prvih dvadeset godina rada od 6,5 do 7,5 euro-centi po kilovatčasu proizvedene energije na pragu elektrane. Bez prethodnog razriješavanja osnovnih energetsko-ekonomskih odnosa između Elektroprivrede Crne Gore i Elektroprivrede Bosne i Hercegovine, odnosno između Crne Gore i Bosne i Hercegovine, ne bi trebalo, niti smjelo ulaziti u izgradnju HE Buk Bijela, jer bi negativni energetsko-ekonomski efekti po Crnu Goru bili daleko veći od pozitivnih kojih, ustvari ne bi ni bilo”
Sva nastojanja da dobijemo stav Ministarstva ekonomije su ostali bez rezultata zbog, kako nam je rečeno u kabinetu ministra Darka Uskokovića, godišnjih odmora. Pokušaj da kontaktiramo Slobodana Vidmara, jednog od direktora crnogorske Elektroprivrede, koji se već javno oglašavao iznošenjem afirmativnog stava u odnosu na ovaj projekat, danas nije uspio.
* * * * *
Novinar crnogorskog nedjeljnika “Monitor” Milka Tadić Mijović, koja je kontinuirano istraživala temu zajedničkog projekta crnogorskih i vlasti Republike Srpske oko izgradnje hidroelektrane Buk Bijela, upozorava na netransparentnost kompletnog projekta. Mijovićka ističe neophodnost da misteriozni sporazum vlada Crne Gore i Republike Srpske mora biti ratifikovan u skupštinama Crne Gore i Bosne i Hercegovine
TADIĆ MIJOVIĆ: Dok sam istraživala ovu temu, bilo je uočljivo da nigdje ne može da se dođe do sporazuma koji su potpisale Republika Srpska i Crna Gora. Izgleda da je taj dogovor o izgradnji Buk Bijele dogovor koji je sklopilo nekoliko ljudi sa crnogorske strane i nekoliko ljudi sa strane Republike Srpske, a da nije konsultovana Vlada Bosne i Hercegovine. Uostalom, kako Crna Gora, koja se poziva na obnovu regionalne saradnje sa Bosnom itd, može da potpisuje sporazum sa jednim entitetom i to, kao što vidimo, sporazum o izgradnji hidroelektrane protiv koje su vlasti u Sarajevu i protiv koje je bio i Ešdaun i neki predstavnici USAID-a. Da bi taj ugovor bio potpisan, ja mislim da on mora biti ratifikovan u Skupštini Crne Gore i u Skupštini Bosne i Hercegovine.
RSE: Da li je uočljiva ekonomska korist za Crnu Goru? Čini se da je dosta nejasan i taj dio koji se tiče ekonomske koristi.
TADIĆ-MIJOVIĆ: Meni se čini da je taj dio veoma jasan. Jer, ni Crna Gora ni Republika Srpska nemaju novac za taj projekat i oni ustupaju koncesiju nekom investitoru koji će tu da gradi. Crna Gora tu ne bi imala nikakve koristi od izgradnje Buk Bijele najmanje trideset godina, jer se koncesija daje po nekakvom sistemu od trideset do pedeset godina. Koncesionar bi sjutra možda prodavao električnu energiju u Crnoj Gori po tržišnim cijenama ili možda čak po nekim monopolskim cijenama otkud mi to znamo? Jasno je da Crna Gora od trideset do pedeset godina ne bi imala koristi od tog posla.
