Sociolog doktor Srđa Vukadinović iz iskustra objašnjava da u istraživanjima o etničkoj distanci, predrasude i stereotipi, te političke okolnosti najviše utiču na rezultat. Tako je, po njegovom sudu i sa posljednjim istraživanjem tog tipa, koje je pokazalo da građani Crne Gore najveću distancu imaju prema Albancima i prema Romima:
„Možemo objasniti da prema Albancima je ta distanca zbog određenih političkih događanja i to prije svega ta distanca je naročito izražena u srpskom nacionalnom korpusu koji je značajno dominantan i brojčan u Crnoj Gori jer po popisu preko 30% ima ove populacije, ali ako se zapitamo zbog čega je ta etnička distanca prema Romima onda tu bukvalno nemamo nikakvog političkog razloga, nego se radi o određenim predrasudama koje govore o tome da je dominantno uvjerenje da su «Romi takva populacija», dominantan je stereotip «da vole da ukradu, da su prljavi, da vole da prevare». To je već nešto što su predrasude, što je formirano kod populacije u Crnoj Gori i u čemu nema nikakvih političkih korijena“.
Što se odnosa prema albanskoj populaciji tiče i metodolog CEDEM-a profesor doktor Miloš Bešić, koji je radio ovo istraživanje, je takođe mišljenja da je politički trenutak presudno uticao na veliku distancu prema Albancima. Riječ je o stastu Kosova i 30% građana koji se nacionalno izjašnjavaju kao Srbi:
„U ukupnom društvenom biću Crne Gore imamo jedan deo političkog tela, političkog i društvenog bića koje još uvek ima snažna srpska osećanja. To nije sporno, to se vidi i kroz izbore i vidi se na različite načine. Mislim da ova dešavanja oko Kosova u međunarodnoj zajednici koja su aktelna ovih dana, jer je prosto na raskrsnici pitanje Kosova, u tom delu ukupnog političkog crnogorskog bića je izazvalo reakciju tih ljudi. Kada merite ukupnu distancu, merite distancu svih u odnosu na Albance, a onih kojih je negde oko 30-tak procenata ulaze u to i onda vam se ukupna distanca prema Albancima povećava. I obrnuto je isti slučaj. I distanca Albanaca prema Srbima je povećana“.
Sondaža je pokazala i da su Srbi najnetolerantnija nacija u Crnoj Gori, dok su na drugoj strani upravo Albanci najtolerantniji. Sociolog doktor Srđa Vukadinović:
„Imate u crnogorskom nacionalnom biću i neke nacionalne korpuse koji su dosta brojni i koji upravo nijesu još uvijek izgradili taj gostor građanskih determinanti i društvenom identiteta. Vi vidite danas imamo neke nacionalne korpuse koji jednostavno i najobičniju stvar pokušaju da tumače kroz svoju nacionalnu percepciju, a ne kroz percepciju države Crne Gore“.
Nikolu Gegaja, Albanca, funkcionera Demokratske partije socijalista, začuđuje i zabrinjava činjenica da najveću distancu građani Crne Gore imaju prema njegovim sunarodnicima. Međutim, ipak kaže:
„Nije dobro da kod određenih naroda ili građana postoji doza nepovjerenje prema određenom narodu kao što ju u ovom slučaju prema Albancima, ali istovremeno me ohrabruje činjenica da u ovoj istoj anketi javnog mnjenja Albanci su prikazani kao najtolerantniji narod. Tako je bilo i u prošlosti, tako je sada, tako će biti po mom ubjeđenju i u budućnosti, uvijek tolerentni. Albanci su lojalni građani Crne Gore i Crnu Goru smatraju svojom državom i nikada neće nauditi Crnoj Gori. Mislim da će vremenom u nezavisnoj Crnoj Gori biti svima bolje“.
Podaci iz istraživanja prema sudu sociologa Vukadinovića, posebno kada se uporede sa sličnima u regionu, nijesu zabrinjavajući, ali upozorava:
„Možemo mi govoriti da se država Crna Gora zalaže i tačno je da se zalaže i sa multikulturalni i interkulturalni projekat društva, ali ako mi imamo jednu značajnu populaciju koja upravo sve to negira i koja upravo gleda sve kroz svoju nacionalnu percepciju, a ne kroz građansku i državnu Crne Gore, tačno je da je sudbina smanjenja etničke distance vezana uz državu i vlastitu zrelost, ali ta vlastita zrelost podrazumijeva političku zrelost svih naroda i nacionalnih manjina koje žive u Crnoj Gori“.
„Možemo objasniti da prema Albancima je ta distanca zbog određenih političkih događanja i to prije svega ta distanca je naročito izražena u srpskom nacionalnom korpusu koji je značajno dominantan i brojčan u Crnoj Gori jer po popisu preko 30% ima ove populacije, ali ako se zapitamo zbog čega je ta etnička distanca prema Romima onda tu bukvalno nemamo nikakvog političkog razloga, nego se radi o određenim predrasudama koje govore o tome da je dominantno uvjerenje da su «Romi takva populacija», dominantan je stereotip «da vole da ukradu, da su prljavi, da vole da prevare». To je već nešto što su predrasude, što je formirano kod populacije u Crnoj Gori i u čemu nema nikakvih političkih korijena“.
Što se odnosa prema albanskoj populaciji tiče i metodolog CEDEM-a profesor doktor Miloš Bešić, koji je radio ovo istraživanje, je takođe mišljenja da je politički trenutak presudno uticao na veliku distancu prema Albancima. Riječ je o stastu Kosova i 30% građana koji se nacionalno izjašnjavaju kao Srbi:
„U ukupnom društvenom biću Crne Gore imamo jedan deo političkog tela, političkog i društvenog bića koje još uvek ima snažna srpska osećanja. To nije sporno, to se vidi i kroz izbore i vidi se na različite načine. Mislim da ova dešavanja oko Kosova u međunarodnoj zajednici koja su aktelna ovih dana, jer je prosto na raskrsnici pitanje Kosova, u tom delu ukupnog političkog crnogorskog bića je izazvalo reakciju tih ljudi. Kada merite ukupnu distancu, merite distancu svih u odnosu na Albance, a onih kojih je negde oko 30-tak procenata ulaze u to i onda vam se ukupna distanca prema Albancima povećava. I obrnuto je isti slučaj. I distanca Albanaca prema Srbima je povećana“.
Sondaža je pokazala i da su Srbi najnetolerantnija nacija u Crnoj Gori, dok su na drugoj strani upravo Albanci najtolerantniji. Sociolog doktor Srđa Vukadinović:
„Imate u crnogorskom nacionalnom biću i neke nacionalne korpuse koji su dosta brojni i koji upravo nijesu još uvijek izgradili taj gostor građanskih determinanti i društvenom identiteta. Vi vidite danas imamo neke nacionalne korpuse koji jednostavno i najobičniju stvar pokušaju da tumače kroz svoju nacionalnu percepciju, a ne kroz percepciju države Crne Gore“.
Nikolu Gegaja, Albanca, funkcionera Demokratske partije socijalista, začuđuje i zabrinjava činjenica da najveću distancu građani Crne Gore imaju prema njegovim sunarodnicima. Međutim, ipak kaže:
„Nije dobro da kod određenih naroda ili građana postoji doza nepovjerenje prema određenom narodu kao što ju u ovom slučaju prema Albancima, ali istovremeno me ohrabruje činjenica da u ovoj istoj anketi javnog mnjenja Albanci su prikazani kao najtolerantniji narod. Tako je bilo i u prošlosti, tako je sada, tako će biti po mom ubjeđenju i u budućnosti, uvijek tolerentni. Albanci su lojalni građani Crne Gore i Crnu Goru smatraju svojom državom i nikada neće nauditi Crnoj Gori. Mislim da će vremenom u nezavisnoj Crnoj Gori biti svima bolje“.
Podaci iz istraživanja prema sudu sociologa Vukadinovića, posebno kada se uporede sa sličnima u regionu, nijesu zabrinjavajući, ali upozorava:
„Možemo mi govoriti da se država Crna Gora zalaže i tačno je da se zalaže i sa multikulturalni i interkulturalni projekat društva, ali ako mi imamo jednu značajnu populaciju koja upravo sve to negira i koja upravo gleda sve kroz svoju nacionalnu percepciju, a ne kroz građansku i državnu Crne Gore, tačno je da je sudbina smanjenja etničke distance vezana uz državu i vlastitu zrelost, ali ta vlastita zrelost podrazumijeva političku zrelost svih naroda i nacionalnih manjina koje žive u Crnoj Gori“.
