Erduan KATANA, Dejan RADULOVIC, Srdan JANKOVIC
Zamjenik direktora Državne agencije za istrage i zaštitu BiH Dragan Lukač ističe da se djeluje u tri pravca:“Prvi pravac je identificiranje zločinačke organizacije koja je počinila veći broj kaznenih djela u vezi s ovim bjekstvom. To je temeljni pravac našeg djelovanja i mi zapravo u ovom momentu radimo u prikupljanju obavještajnih podataka i dokaza u identificiranju pripadnika ove zločinačke organizacije i njihovom privođenju zakonskoj odgovornosti. Drugi pravac po kojem se djeluje je ono što se odnosi na lociranje boravka odbjeglog osuđenika. I treći pravac će se odvijati u budućem vremenu u smislu njegovoga hapšenja i privođenja.”
Sigurnosne službe u Bosni i Hercegovini nakon pronalaska automobila na šumskom putu u blizini granice sa Crnom Gorom, za koji se vjeruje da je korišten u bjekstvu Stankovića, sumnjaju da se on nalazi ili u Srbiji ili u Crnoj Gori. Ministar pravde RS-a Džerard Selman ni danas nije mogao reći ko je vlasnik ovoga automobila:
“Jučer je počeo uviđaj na automobilu, tako da ja stvarno nemam tih podataka.”
Saradnja sa drugim sigurnosnim agencijama u regionu u vezi s ovim slučajem postojala je i prije podizanja međunarodne potjernice, istakao je Lukač:
“Državna agencija za istrage i zaštitu BiH vrlo intenzivno komunicira i kontaktira po ovom pitanju sa Ministarstvom unutarnjih poslova Republike Srbije, tako da se aktivnosti koje su potrebne u tom kontekstu odvijaju.”
S obzirom na iskustvo koje imamo u regionu gdje se više od decenije kriju dvojica najtraženijih haških optuženika, Radovna Karadžić i Ratko Mladić, velika je mogućnost da bi se to moglo desiti i sa Stankovićem, mišljenja je Nidžara Ahmetašević iz Balkanske istraživačke mreže:
“A, nažalost, mislim da ovo još jednom potvrđuje da na ovim prostorima i barem u BiH su i dalje jake veze raznih kriminalaca, bilo da je riječ o ratnom kriminalu, bilo da je riječ o organizovanom kriminalu. A da li će on biti uhapšen, možemo se samo nadati da hoće, jer ja se nadam da svi ovi ljudi misle na osobe koje su svjedočile protiv Radovana Stankovića. Ja ću vas podsjetiti da je bilo deset zaštićenih svjedokinja, od čega su tri rekle da ih je direktno silovao Radovan Stanković.”
Na zahtjev premijera RS-a Milorada Dodika, zbog bijega Stankovića danas je smijenjen direktor Kazneno – popravnog doma Foča Aleksandar Cicmil:
“Odgovornost za bijeg iz zatvora u Foči je isključivo locirana na upravu zatvora i tamo će se i locirati odgovornost. Ja se samo nadam da ćemo veoma brzo razotkriti svu tu situaciju i, naravno, naći odbjeglog zatvorenika.”
Iako je devet stražara sprovodilo Stankovića kod zubara u Foči, niko od njih nije reagovao kada je on pretrčao 15 metara i ušao u otvoreni auto kojim je pobjegao, i tu je njihova odgovornost, objasnio je ministar pravde RS-a Džerard Selman:
“Oni su upozoreni i dat im je nalog da imaju pravo da pucaju u slučaju bijega ili u slučaju otmice ili napada na kolonu koja provodi osuđeno lice, s tim da oni vatreno oružje nisu upotrijebili iz nama nepoznatih razloga.”
Utvrđeno je da Stanković, osim bh. državljanstva, ima i državljanstvo Srbije. Predsjednica Suda BiH Meddžida Kreso ističe da je ovo veliki problem sa kojim se suočava bh. pravosuđe:
“Osobe koje apliciraju za dvojna državljanstva - jedan od uslova je da nije krivično gonjen i da se ne vodi neki postupak. Države koje daju takva državljanstva ne provjeravaju prošlost takvih lica i bez ikakvih kriterija daju se državljanstva, zbog čega se takva lica sklanjaju u druge zemlje gdje ih štite ustavne odredbe o izručenju.”
Zbog bijega Radovana Stankovića, koji je bio prvi optuženi kojeg je Međunarodni krivični sud za bivšu Jugoslaviju uputio na procesuiranje u Sarajevo, zabrinuti su i u Tužilaštvu Haškog tribunala. Portparol Tužilaštva Olga Kavran:
“I urgira da lokalne vlasti učine sve što je u njihovoj moći, prvo da se ponovo uhapsi i vrati u zatvor Radovan Stanković, a posle da se utvrdi kako je uopšte do ovoga došlo id a se spreči da se nešto slično desi ponovo.”
Policija: Stanković nije u Crnoj Gori
Crnogorske vlasti odbijaju tvrdnje da se Stanković nalazi u Crnoj Gori. Mjere opreza su, međutim, pojačane. Policija se oglasila saopštenjem povodom informacija u elektronskim i štampanim medijima da se osuđeni za ratne zločine Radovan Stanković nalazi u Crnoj Gori, pri čemu je iz policije poručeno da nema saznanja da se on nalazi na crnogorskoj teritoriji. Portparol Uprave policije Tamara Popović kaže da će policija preduzeti neophodne mjere u slučaju da se Stanković nađe u Crnoj Gori:
„Uprava kriminalističke policije Banja Luka MUP-a Republike Srpske je 25. maja 2007. godine u 23 časa i 45 minuta obavijestila Upravu policije Republike Crne Gore da je prilikom sprovođenja od KPZ Foča do KBC-a u Foči pobjegao Radovan Stanković, osuđen na kaznu zatvora od 20 godina, zbog počinjenog krivičnog djela: zločin protiv čovječnosti i da je primijećeno da se udaljio vozilom Golf III bijele boje. Postupajući po zahtjevu MUP-a Republike Srpske Uprava policije je 26.maja 2007. godine u 20 minuta poslije ponoći svim operativnim policijskim strukturama naložila pojačane mjere djelovanja i kontrole radi evenutalnog pronalaženja i lišenja slobode odbjeglog lica. Na osnovu do sada preduzetih mjera i radnji Uprava policije nema saznanja da se Radovan Stanković nalazi, niti da se od momenta bjekstva nalazio na crnogorskoj teritoriji. Ukoliko Uprava policije dođe do saznanja da se Stanković nalazi na teritoriji Crne Gore preduzeće mjere i radnje u okviru svojih nadležnosti.“
Pasoš bez državljanstva?!
Problem koji je ponovo otvoren bekstvom Radovana Stankovića iz zatvora u Foči je problem dvojnog državljanstva pošto se pretpostavlja da Stanković ima i pasoš Srbije. Da li države uopšte mogu da daju dvojno državljanstvo okrivljenima, šta učiniti ukoliko je neko od osuđenih osoba pobegao u drugu državu, samo su neka od pitanja otvorenih nakon bekstva Radovana Stankovića.
MUP Srbije ne raspolaže informacijama da li se Radovan Stanković, osuđenik za ratni zločin koji je 25. maja pobegao iz zatvora u Foči nalazi u Srbiji. Advokat Nikola Barović kaže za naš radio da bi u slučaju hapšenja u Srbiji, Stanković odsluženje kazne mogao da nastavi u Srbiji zbog sporazuma koji postoji između Bosne i Srbije:
"Nije obavezno da onaj ko ima pasoš neke zemlje bude i njen državljanin, nije obavezno ali skoro da je to uvek tako. Ako je državljanin Srbije, ako ga policija nađe na teritoriji Srbije, on bi onda trebao ovde da nastavi izdržavanje kazne."
Da li i pod kojim uslovima može neko ko se nalazi pod krivičnom odgovornošću ili pod istragom da dobije dvojno državljanstvo, bilo je sledeće pitanje radija Slobodna Evropa na koje advokat Barović ovako odgovara:
"To zavisi od zemlje do zemlje."
RSE: Dakle, može da se dogodi da neko dobije dvojno državljanstvo a da je, recimo, čovek u jednoj državi u krivičnom postupku?
"Da, ili je nemoguće proveriti. Recimo, teoretski, čovek iz Severne Koreje stigne u Ameriku, Amerikanci bi od njega tražili izjavu, ne bi tražili dokumentaciju da li je on u Severnoj Koreji bio pod krivičnim gonjenjem ili nije. To zavisi od međudržavnih odnosa a nekada zavisi od konkretne političke situacije. Obično traže te izjave ali da li traže potvrde to nekada zavisi samo od odnosa. Tako da taj odnos ostaje na toj izjavi, na tom razgovoru."
