RSE: Vidite li naznake ili signale o spremnosti Srpske pravoslavne crkve na sopstvene reforme ili će ostati simbol konzervativzma bez čijih promjena nema ni istinskog preobražaja društva?
ĐORĐEVIĆ: Naša crkva nije sklona otvaranju i promenama, za razliku od Rimokatolika koji su imali Drugi vatikanski koncil, koji je bio revolucija u crkvi i otvaranje crkve za znakove novog vremena u novom vremenu. Pravoslavni su poslednji sabor imali pre 1200 godina. Crkva stoji uz Miloševićev projekt koji je istorijski propao. Crkva stoji uz Mladića koji je, blago rečeno, poraženi general. Tu smo gde smo i, kao što vidite, to stvara velike probleme u društvu.
RSE: U Crnoj Gori aktualizovano je pitanje zločina počinjenih na dubrovačkom ratištu. Državno otrežnjenje čini se da počinje, dok je u dominantnoj SPC i dalje tišina. Vrh te crkve u Srbiji oćutao je pozive iz međunarodne zajednice da javno podrži hapšenje Ratka Mladića. Zašto i dalje uporno odbijanje suočavanja sa ratnom prošlošću i sopstvenog udjela u njoj?
ĐORĐEVIĆ: U više navrata sam ga objašnjavao, pa i drugi pozvaniji od mene. Tokom deset balkanskih krvavih, ludih, Miloševićevih godina, u ciklusu tih neslavnih ratova, crkva nije bila samo svedok, nego i jedna vrsta saučesnika. Sada se boji suočenja sa istinom. Ona je pružala duhovnu logistiku ratovođama na ovom prostoru. I danas, kada treba pogledati istini u oči, crkva se boji. Streljani su nevini civili, a sveštenik, otac Gavrilo, blagosilja taj čin. Crkva se nije oglasila jer se boji. Crkva se trebala oglasiti, i ovde i u Bosni i drugde, jer je stara istina iz otaca - kada crkva ćuti, demoni govore.
RSE: Činjenica je da je nakon referenduma SPC izgubila jak politički oslonac, ali i dalje uživa visok rejting u narodu. Kako vidite njenu perspektivu u samostalnoj Crnoj Gori i koliko će ona u budućnosti biti u funkciji transmisije uticaja Beograda? Kakva je perspektiva crnogorske, koja nije kanonski priznata, ali je ipak uticajna?
ĐORĐEVIĆ: Naša se crkva u toku referendumskog procesa jasno pozicionirala za zajedničku državu. Sada, kada je referendum dao rezultate koje je dao i koje je čitav svet priznao, crkva beleži jedan negativni poen, ali to ne znači da je njen uticaj oslabio. Ona će biti stožer takvog jednog okupljanja i političke borbe na tom planu. Što se tiče kanonskih nepriznatih crkava, a takvih ima i u Makedoniji i u Crnoj Gori, pa i dalje, to je pitanje dijaloga među crkvama. One vremenom, kroz dijalog, strpljivo treba da rešavaju i usaglašavaju svoj status. Da li će crkva biti kanonski priznata, zavisi od dijaloga koji se vodi sa sestrinskim crkvama. Na temelju toga da je država nezavisna, ona ima i pravo na neku vrstu nezavisne, autokefalne, crkve. Bojim se da će se kod nas, i u Makedoniji i u Crnoj Gori i drugde, od Ukrajine do Boke Kotorske, na širem pravoslavnom ekumenskom planu, ta pitanja politički komplikovati. Upravo se to i događa. Kada bi crkve imale manju političku ulogu, manji upliv, onda bi one brže pravile iskorake u smeru dijaloga. Pravoslavni Crnogorci, okupljeni u pravoslavnoj autokefalnoj crkvi, i pravoslavni Srbi, u našoj crkvi, ispovedaju istu veru, imaju istog Gospoda i jedno krštenje. Spor nije verske, nego uvek nacionalno-političke prirode, a to uveliko komplikuje situaciju. Na pravoslavnom Istoku, crkva i država su često srasle i često se ta blizina manifestuje u društvu kao loš talas koji se zove klerikalizacija, koji po pravilu ne donosi dobro ni društvu, ni državi, a na duži rok, ni samoj crkvi. U tome je suština problema. Klerikalizacija je u ozbiljnoj hrišćanskoj crkvi oduvek bila znak za uzbunu da sa crkvom nešto nije u redu. Samo društvo podleže promenama, menjaju se režimi, ali kada crkva uđe u brazdu klerikalizacije, kada prihvati isključivo političku ulogu, onda joj se događaju čitave katastrofe. Jedan od velikih otaca pravoslavnih to vrlo pametno kaže: "Ne valja da se naša pravoslavna crkva mnogo zbližava sa političkim režimom i državom jer kada padne režim, crkva ostane udovica".
