Nikola KRASTEV (Priredio Nikola GUROVIC)
Američki ambasador Dzon Bolton smatra da je izbor novog generalnog sekretara možda najvažnija odluka UN-a u ovoj godini. On ipak napominje da je prerano govoriti o imenima kandidata:“Imali smo opštu raspravu o budućem generalnom sekretaru u okviru konsultacija stalnih članica Savjeta bezbjednosti. To je sve što mogu kazati.”
U Povelji UN-a je propisano da Generalna skupština bira sekretara na osnovu preporuka SAD, Rusije, Kine, Francuske i Britanije, pet stalnih članica Savjeta bezbjednosti. Mnogi diplomati u Njujorku ne kriju razočarenje što bivši američki predsjednik Bil Klinton ne može da se kandiduje jer dolazi iz države koja je članica stalnog kvinteta u Savjetu bezbjednosti. Za sada se govorka da su bivši predsjednik Poljske Aleksandar Kvašnjevski, vicepremijer Tajlanda Surakiart Satiratai i Šveđanin Jan Eliason, trenutni predsjedavajući Generalne skupštine, mogući kandidati. U šesdesetak godina svoje istorije Ujedinjene nacije su vodile računa da na njihovom čelu budu političari iz različitih regiona. Američki ambasador Džon Bolton ističe da taj momenat nije važan, već je prevashodna sposobnost kanidata. Uprkos američkom protivljenju principu regionalne rotacije, afričke i azijske zemlje namjeravaju da podrže kandidata iz Azije. Posljednji put region je u ličnosti burmanca U-Tanta imao svog čovjeka na čelu UN-a. U-Tant je stupio na dužnost 1962. Kina takođe najavljuje podršku kandidatu iz Azije. Kineski ambasador Vang Guangua naglašava:
“Naša podrška azijskom kanidatu je jasna i čvrsta. Smatramo da Azija, koja ima više od 2 milijarde stanovnika, može osigurati kvalifikovane kanidate za Ujedinjene nacije.”
Konsultacije oko izbora generalnog sekretara pojačaće se u junu, kada se završava aktuelno zasjedanje Generalne skupštine, i nastaviti u septembru kada se otvara novo zasjedanje. Pozicija Moskve je da se sačeka i vidi, kaže ruski ambasador Andrej Denisov:
“Nemamo kategoričan stav ili bilo kakav čvrst kriterijum. Izbor kanidata je stvar za diskusiju i to je najvažnije. Kada se radi o kandidatu iz Azije, odnosno zastupljenosti regiona, to je tradicija i ništa više. To ne znači da se striktno moramo pridržavati toga.“
Pragati Paskal, portparol Jana Eliasona, predsjedavajućeg Generalne skupštine ističe da on nije zainteresovan za mjesto koje trenutno zauzima Kofi Anan:
“Gospodin Eliason želi da istakne da predsjedava Generalnom skupštinom i da je veoma zauzet i fokusiran na zahtjevnu debatu o reformama UN-a u skladu sa inicijativom Svjetskog foruma. On nije kanidat za generalnog sekretara.”
Na čelu UN-a nikada nije bila žena.” Jednakost sada”, grupa koja promoviše ravnopravnost polova, krenula je u kampanju da pripadnica ljepšeg pola dođe na kormilo svjetske organizacije. Među 18 žena. “Jednakost sada” predlaže pored ostalih Vairu Vike Friberg - predsjednicu Latvije, Luiz Arbur - visokog komesara UN-a za ljudska prava, Aung San Su Kji - dobitnicu Nobelove nagrade za mir i vođu opzicije u Mjanmaru, nekadašnjoj Burmi.
