Andrew F. TULLY (Priredio Nikola GUROVIC)
Mandat Alana Grinspena na čelu Federalnih rezervi SAD nije počeo najsretnije. Niko nije očekivao da će po sposobnostima dostići Pola Vokera, koji je kako se sada ispostavlja, bio na čelu američke Centralne banke tokom drugog najdužeg perioda ekonomskog rasta u istoriji SAD. Samo šest sedmica nakon što je Grinspen preuzeo kormilo američka berza je krahirala, izgubivši 23 posto od vrijednosti. Novajlija je pokazao da je dostojan nasljednik Pola Vokera, nudeći kredite bankama i finansijskim institucijama ozbiljno uzdrmanim potresom na berzi. Grinspenov doprinos ne ograničava se samo na američku ekonomiju. Drzeći je na stabilnom kursu, on je pomagao i globalnoj ekonomiji. Grinspenova odluka da smanji interesne stope 1998. godine nije samo omogućila Amerikancima da se zaštite od rusko-azijske valutne krize već je doprinijela da se te privrede stabiliziju. Alan Melcer, profesor ekonomije na Univerzitetu Karnegie u Pensilvaniji, smatra da je smanjenje kamata pojačalo traznju u Americi , uključujući i uvozne robe. To je, kako kaže ovaj stručnjak, spasilo svjetsku privredu, posebno region Azije:“Pozajmicama je plaćen uvoz u SAD iz zemalja koje su patile od duboke recesije i tako su one izvučene iz krize.”
Džejms Milar, profesor ekonomije i međunarodnih odnosa na Univerzitetu Džordž Vašington, procjenjuje da Grinspenov doprinos nadilazi okvire azijsko-ruske monetarne krize. On uočava da zemlje koje nekada bile pod dominacijom Sovjetskog Saveza takođe mnogo duguju Grinspenu jer je uticaj privrednih kretanja u Americi bio na njih veći nego na zapadnu Evropu. ŠSto se Rusije tiče i ona je profitirala, ali u manjoj mjeri, smatra profesor Milar:
“Centralno-istočna Evropa u velikoj mjeri zavisi od stanja u na cijelom kontinentu. Ako Evropa profitira zahvaljujući politici SAD, to važi i za Istočnu i Centralnu Evropu. To samo donekle vrijedi za Rusiju jer je i njoj koristio ekonomski rast tih ekonomija. Rusija kako je poznato prodaje gas i naftu tim zemljama.“
Gospoda Milar i Melcer naglašavaju da su, zahvaljujući potezima Alana Grinspena, koristi imali i drugi, Kina naprimjer. SAD trenutno optužuju kineske vlasti da namjerno drže nizak kurs nacionalne valute i tako podstiču nelojalnu konkurenciju u trgovini. Uprkos toj raspravi Kina je među ključnim dobitnicima zbog Grinspenove ekonomske politike. Slab juan otvorio je širom vrata američkog tržišta kineskim robama. Grinspenov uspjeh nije samo posljedica dužine njegovog mandata. On je znao da iskaže politički stav i u situacijama kada se od njega tražila nepristrasnost. Iako ga smatraju fiskalnim konzervativcem, Grinspen je znao da se udalji od takvog kursa kako bi zadovoljio Bijelu kuću, napominju eksperti. Džejms Milar:
“Povijao se u političkim burama, nastojeći da sačuva zaposlenje. Podržao je rast poreza u vrijeme Klintona i smanjenje poreza u eri Džordža Buša mlađeg. Svo vrijeme mandata je bio ipak prilično konzervativan, na strani biznisa i protiv vlade.“
Melcer se slaže da je Grinspen umio dobro da se snađe u uzbirkanim političkim vodama u Vašingtonu, ali ne vjeruje da je žrtvovao principe da bi zadovoljio američkog predsjednika i zadržao poziciju. Niko u Vašingtonu ne može preživjeti ako nije političan ističe Melcer i napominje da je Grinspen podržao Klintonov plan povećanja poreza jer je smatrao da je to ispravan potez u to vrijeme, a ne iz nekog drugog motiva.
Grinspena je ove sedmiće naslijedio Bendžamin Bernanke (Benjamin Bernanke), došadasnji ekonomski savjetnik predsjednika Dordža Buša. Oni koji su odobravali Grinespenovu monetarnu politiku mogu biti spokojni. Bernanke kaže za sebe da je Grinspenov učenik.
